Kawża C-427/10
Banca Antoniana Popolare Veneta SpA
vs
Ministero dell’Economia e delle Finanze
u
Agenzia delle Entrate
(talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mill-Corte suprema di cassazione)
“VAT — Irkupru tat-taxxa mħallsa indebitament — Leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprovdi għall-possibbiltà ta’ azzjoni għall-irkurpu tal-pagament mhux dovut quddiem qrati differenti, b’termini differenti li jvarjaw skont jekk titressaqx mill-persuna li tirċievi s-servizz jew mill-fornitur tas-servizz — Possibbiltà għall-persuna li tirċievi s-servizzi li titlob l-irkupru tat-taxxa lill-fornitur wara l-iskadenza tat-terminu għall-azzjoni ta’ dan tal-aħħar kontra l-awtorità fiskali – Prinċipju ta’ effettività”
Sommarju tas-sentenza
Dispożizzjonijiet fiskali — Armonizzazzjoni tal-liġijiet — Taxxi fuq id-dħul mill-bejgħ — Sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud – Irkupru tat-taxxa mħallsa indebitament
(Direttiva tal-Kunsill 77/388)
Il-prinċipju ta’ effettività ma jipprekludix leġiżlazzjoni nazzjonali dwar l-irkupru ta’ pagament mhux dovut, li tipprevedi terminu ta’ preskrizzjoni itwal għall-azzjoni tad-dritt ċivili għall-irkupru ta’ pagament mhux dovut, eżerċitata mill-persuna li tirċievi s-servizzi kontra l-fornitur ta’ dawk is-servizzi, issuġġettati għal VAT, mit-terminu ta’ preskrizzjoni speċifiku għall-azzjoni għar-rimbors tad-dritt fiskali, eżerċitata minn dak il-fornitur kontra l-awtorità fiskali, sakemm dik il-persuna taxxabbli tkun tista’ titlob b’mod effettiv ir-rimbors ta’ dik it-taxxa mingħand dik l-awtorità. Din l-aħħar kundizzjoni ma tkunx sodisfatta meta l-applikazzjoni ta’ tali leġiżlazzjoni bħala konsegwenza tkun iċċaħħad b’mod totali l-persuna taxxabbli mid-dritt li tikseb mill-awtorità fiskali l-irkupru tat-taxxa fuq il-valur miżjud imħallsa indebitament li hija stess kellha tirrimborsa lil min irċieva s-servizzi tagħha.
(ara punt 42 u d-dispożittiv)
SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (It-Tielet Awla)
15 ta’ Diċembru 2011 (*)
“VAT – Irkupru tat-taxxa mħallsa indebitament – Leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprovdi għall-possibbiltà ta’ azzjoni għall-irkurpu tal-pagament mhux dovut quddiem qrati differenti, b’termini differenti li jvarjaw skont jekk titressaqx millo-persuna li tirċievi s-servizz jew mill-fornitur tas-servizz – Possibbiltà għall-persuna li tirċievi s-servizzi li titlob l-irkupru tat-taxxa lill-fornitur wara l-iskadenza tat-terminu għall-azzjoni ta’ dan tal-aħħar kontra l-awtorità fiskali – Prinċipju ta’ effettività”
Fil-Kawża C‑427/10,
li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mill-Corte suprema di cassazione (l-Italja), permezz ta’ deċiżjoni tas-7 ta’ Ġunju 2010, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fil-31 ta’ Awwissu 2010, fil-proċedura
Banca Antoniana Popolare Veneta SpA, incorporante la Banca Nazionale dell’Agricoltura SpA,
vs
Ministero dell’Economia e delle Finanze,
Agenzia delle Entrate,
IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (It-Tielet Awla),
komposta minn K. Lenaerts, President tal-Awla, E. Juhász, G. Arestis (Relatur), T. von Danwitz u D. Šváby, Imħallfin,
Avukat Ġenerali: J. Mazák,
Reġistratur: A. Impellizzeri, Amministratur,
wara li rat il-proċedura bil-miktub u wara s-seduta tas-16 ta’ Ġunju 2011,
wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:
– għal Banca Antoniana Popolare Veneta SpA, incorporante la Banca Nazionale dell’Agricoltura SpA, minn A. Fantozzi, R. Tieghi u R. Esposito, avukati,
– għall-Gvern Taljan, minn G. Palmieri, bħala aġent, assistita minn G. De Bellis, avvocato dello Stato,
– għall-Gvern Ġermaniż, minn T. Henze u C. Blaschke, bħala aġenti,
– għall-Gvern tar-Renju Unit, minn S. Hathaway, bħala aġent, assistit minn P. Mantle, barrister,
– għall-Kummissjoni Ewropea, minn D. Recchia u R. Lyal, bħala aġenti,
wara li semgħet il-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali, ippreżentati fis-seduta tal-15 ta’ Settembru 2011,
tagħti l-preżenti
Sentenza
1 It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-prinċipji ta’ newtralità fiskali, ta’ effettività u ta’ nondiskriminazzjoni fir-rigward tat-taxxa fuq il-valur miżjud (iktar ’il quddiem il-“VAT”).
2 Dik it-talba ġiet ippreżentata fil-kuntest ta’ kawża bejn Banca Antoniana Popolare Veneta SpA, incorporante la Banca Nazionale dell’Agricoltura SpA (iktar ’il quddiem “BAPV”), u Ministero dell’Economia e delle Finanze u Agenzia delle Entrate (iktar ’il quddiem, meħuda flimkien bħala l-“awtorità fiskali”), dwar rifjut ta’ din tal-aħħar li tirrimborsa lil BAPV il-VAT imħallsa indebitament imposta fuq servizzi ta’ rkupru ta’ kontribuzzjonijiet konsortili li hija wettqet.
Il-kuntest ġuridiku
Il-leġiżlazzjoni tal-Unjoni
3 L-Artikolu 2 tas-Sitt Direttiva tal-Kunsill 77/388/KEE, tas-17 ta’ Mejju 1977, fuq l-armonizzazzjoni tal-liġijiet tal-Istati Membri dwar taxxi fuq id-dħul mill-bejgħ - Sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud: bażi uniformi ta’ stima (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 9, Vol. 1, p. 23) jipprovdi:
“Dawn li ġejjin għandhom ikunu soġġetti għat-taxxa fuq il-valur miżjud:
1. il-provvista ta’ oġġetti u servizzi magħmula bi ħlas fit-territorju tal-pajjiż minn persuna taxxabbli li taġixxi bħala tali;
[…]”
4 L-Artikolu 13 B(d)(2) u (3) ta’ din id-direttiva jipprovdi:
“B. Eżenzjonijet oħrajn”
“Mingħajr preġudizzju għal disposizzjonijet oħra tal-Komunità, l-Istati Membri għandhom jeżentaw li ġej taħt il-kondizzjonijiet li huma għandhom jistabilixxu għall-iskopijiet biex jassiguraw l-applikazzjoni korretta u ċara tal-eżenzjonijet u tal-prevenzjoni ta’ kwalunkwe eżenzjoni possibbli, evitar u abbuż:
[…]
(d) it-transazzjonijet li ġejjin:
[…]
2. in-negozju ta’ kwalunkwe negozjar f’garanzija ta’ kreditu jew ta’ kwalunkwe garanzija għall-flus u l-immaniġġjar tal-garanziji tal-kreditu mill-persuna li qed tagħti dan il-kreditu;
3. transazzjonijet, inkluż negozjar, li jikkonċerna d-depożitu u l-kontijiet kurrenti, pagamenti, trasferimenti, debiti, ċekkijiet u strumenti oħrajn negozzjabbli, imma esklużi l-kollezzjoni tad-debitu u l-fattorar”.
5 Skont l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 13Ċ ta’ din id-direttiva:
“Ċ Għażliet
L-Istati Membri jistgħu iħallu lil min iħallas t-taxxa dritt għal għażla għal tassazzjoni f’każijiet ta’:
[…]
(b) it-transazzjonijet koperti f’B(d) […]”.
6 L-Artikolu 21(2) tas-Sitt Direttiva 77/388, intitolat “Persuni responsabbli biex iħallsu t-taxxa lill-awtoritajiet”, jipprovdi fil-paragrafu 1(a) tiegħu:
“Li ġejjin għandhom ikunu responsabbli biex iħallsu t-taxxa fuq il-valur miżjud:
1. taħt is-sistema interna:
a) persuni taxxabbli li jwettqu transazzjonijet taxxabbli barra dawk msemmija fl-Artikolu 9(2)(e) u mwettqa minn persuna residenti barra. Meta t-transazzjoni taxxabbli hi effetwata minn persuna taxxabbli residenti barra Stati Membri jistgħu jaddottaw arranġamenti fejn it-taxxa hi pagabbli minn xi ħadd flok il-persuna taxxabbli li toqgħod barra. Inter alia rappreżentant tat-taxxa jew persuna oħra li għaliha t-transazzjoni taxxabbli tkun twettqet tista' tkun tagħmilha bħala din il-persuna. L-Istati Membri jistgħu ukoll jipprovdu biex xi ħadd ieħor flok il-persuna taxxabbli għandu jkun miżmum responsabbli għall-ħlas tat-taxxa”.
Il-leġiżlazzjoni nazzjonali
7 L-Artikolu 10(5) tad-digriet tal-President tar-Repubblika Nru 633, tas-26 ta’ Ottubru 1972, li jistabbilixxi u jirregola t-taxxa fuq il-valur miżjud (suppliment ordinarju għall-GURI Nruº1 tal-11 ta’ Novembru 1972, p. 1, iktar ’il quddiem id-“DPR nº633/72” jipprovdi li:
“1. Dawn li ġejjin huma eżentati mit-taxxa:
[…]
5. it-tranżazzjonijiet relatati mal-irkupru ta’ taxxa, inklużi t-tranżazzjonijiet relatati mal-ħlas ta’ taxxa mwettqa minn impriżi u aġenziji ta’ kreditu għan-nom ta’ persuni taxxabbli, abbażi ta’ dispożizzjonijiet legali partikolari”
8 Skont l-Artikolu 21 tad-Digriet Leġiżlattiv Nru°546 tal-31 ta’ Diċembru 1992, li fih dispożizzjonijiet relatati mal-proċeduri fiskali bl-applikazzjoni tad-delega mogħtija mill-Gvern permezz tal-Artikolu 30 tal-Liġi Nru°413 tat-30 ta’ Diċembru 1991 (suppliment ordinarju għall-GURI Nru 9, tat-13 ta’ Jannar 1993, p. 1):
“1. Ir-rikors għandu jiġi ppreżentat fi żmien sittin ġurnata mid-data tan-notifika tal-att ikkontestat taħt piena ta’ inammissibbiltà. In-notifika tal-ordni tal-ħlas għandha tgħodd ukoll bħala notifika tal-inkarigu.
2. Ir-rikors kontra r-rifjut taċitu tar-restituzzjoni msemmi fl-Artikolu 19(1)(g), jista’ jiġi ppreżentat minn erba’ u għoxrin ġurnata wara t-talba għar-restituzzjoni mressqa fit-termini previsti minn kull liġi fiskali u sa ma jiġi preskritt id-dritt għal restituzzjoni. Fin-nuqqas ta’ dispożizzjonijiet speċifiċi, it-talba għal restituzzjoni ma tistax tiġi ppreżentata wara l-iskadenza ta’ sentejn mill-ħlas jew mid-data tal-okkorrenza tal-fatt li jagħti lok għal irkupru, jekk din tal-aħħar jekk dan iseħħ wara.”
9 Skont l-Artikolu 2033 tal-Kodiċi Ċivili li jirregola l-pagament oġġettivament mhux dovut:
“Kull min iħallas pagament mhux dovut għandu dritt jitlob l-irkupru tal-ħlas tiegħu. Jeżisti wkoll id-dritt għall-interessi li jibdew jiddekorru, jekk il-benefiċjarju kien in mala fede, mill-ġurnata li fiha jsir il-ħlas, jew, jekk dan tal-aħħar kien in bona fede, mill-ġurnata li fiha ssir it-talba (Artikolu 163 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili).”
10 L-Artikolu 2946 tal-Kodiċi Ċivili jipprevedi l-preskrizzjoni ordinarja:
“Mingħajr preġudizzju għall-każijiet fejn il-liġi tipprovdi mod ieħor, id-drittijiet għandhom jkunu preskritti wara terminu ta’ għaxar snin.”
11 Skont l-Artikolu 2935 tal-Kodiċi Ċivili, il-preskrizzjoni tibda tiddekorri mill-ġurnata li fiha d-dritt jista’ jiġi eżerċitat.
Il-kawża prinċipali u d-domandi preliminari
12 Matul is-snin 1984 sa 1994, BAPV ipprovdiet servizzi ta’ rkupru ta’ kontribuzzjonijiet konsortili dovuti mis-soċji għan-nom ta’ tliet konsorzji ta’ ristrutturazzjoni, jiġifieri entitajiet pubbliċi irregolari mil-liġijiet nazzjonali u regjonali u inkarigati sabiex iwettqu xogħolijiet ta’ infrastruttura pubblika. Peress li r-remunerazzjonijiet irċevuti bħala kontroparti għal dawk is-servizzi kienu suġġetti għall-VAT, BAPV imponiethom mill-ġdid fuq dawk il-konsorzji. Il-VAT ġiet imħallsa b’mod regolari minn BAPV lill-awtorità fiskali skont il-modalitajiet previsti mil-liġi, u l-imsemmija awtorità kkunsidrat, fiż-żmien ta’ meta ġraw il-fatti, li l-attività ta’ irkupru tal-kontribuzzjonijiet konsortili ma kinux jaqgħu taħt l-eżenzjoni prevista mill-Artikolu 10(5) tad-DPR Nru 633/72.
13 Permezz ta’ ċirkolari tas-26 ta’ Frar 1999, l-awtorità fiskali ħabbret li hija kienet biddlet l-interpretazzjoni inizjali tagħha ta’ dik id-dispożizzjoni billi indikat li l-kontribuzzjonijiet konsortili kienu ta’ natura fiskali, u li konsegwentement, ir-remunerazzjonijiet dovuti mill-konsorzji għas-servizzi ta’ rkupru ta’ dawk il-kontribuzzjonijiet kellhom jiġu kkunsidrati bħala eżenti mill-VAT, fis-sens tal-Artikolu 10(5) tad-DPR Nru 633/72.
14 Il-konsorzji ta’ ristrutturazzjoni għalhekk talbu lil SIFER SpA, kumpannija suċċessur ta’ BAPV, ir-restituzzjoni, abbażi ta’ pagament oġġettivament mhux dovut, fis-sens tal-Artikolu 2033 tal-Kodiċi Ċivili, ta’ ammonti mħallsa indebitament bħala VAT fuq l-imsemmija remunerazzjonijiet. Wara rikors ta’ wieħed mill-konsorzji quddiem it-Tribunale civile di Ferrara, BAPV ġiet ikkundannata tirrimborsa l-imsemmija ammonti.
15 Min-naħa tagħha, BAPV ippreżentat quddiem l-awtorità fiskali talbiet għar-rimbors tal-VAT li jikkorrispondu għall-ammonti li ġiet mitluba tħallas minn dawk li jirċievu s-servizzi. Wara li ngħatat rifjut impliċitu, BAPV ippreżentat tliet rikorsi differenti quddiem il-Commissione tributaria provinciale di Roma (kummissjoni provinċjali ta’ Ruma li tiddeċiedi kwistjonijiet fiskali) li ntlaqgħu kollha minn din tal-aħħar.
16 Madankollu, peress li l-awtorità fiskali intavolat appell mit-tliet deċiżjonijiet mogħtija, il-Commissione tributaria regionale del Lazio (kummissjoni reġjonali tal-Lazio li tiddeċiedi kwistjonijiet fiskali), wara li għaqdet l-appelli, iddeċidiet li BAPV ma kellhiex dritt għar-rimbors, peress li t-talba tagħha għal rimbors ġiet ippreżentata wara l-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni speċifika ta’ sentejn wara l-ħlas tal-VAT, previst fl-Artikolu 21(2) tad-digriet leġiżlattiv Nru 546 tal-31 ta’ Diċembru 1992. F’dan ir-rigward, l-imsemmija qorti indikat li ċ-ċirkolari amministrattiva tas-26 ta’ Frar 1999 ma setgħetx tikkostitwixxi fatti li jagħti lok li minnu jibda jiddekorri dak it-terminu.
17 BAPV ippreżenatat appell minn dik id-deċiżjoni quddiem il-Corte suprema di cassazione.
18 Il-Corte suprema di cassazione għandha dubji dwar il-kompatibbiltà tar-regoli tal-proċedura nazzjonali mal-prinċipji bażilari fil-qasam tal-VAT, fid-dawl taċ-ċirkustanza li dawk ir-regoli jistgħu jagħtu lok għal sitwazzjonijiet bħal dawk inkwistjoni f’din il-kawża, li jwasslu għal ċaħda sostanzjali tad-dritt għal rimbors tal-VAT imħallsa indebitament. Fil-fatt, dik il-qorti tirrileva li BAPV, li ħallset il-VAT lill-awtorità fiskali, tinsab obbligata, skont deċiżjoni ta’ qorti ċivili, li tirrimborsa dik il-VAT lill-persuna li mingħandha kienet inġabret, mingħajr ma tista’ tikseb rimbors mingħand l-awtorità fiskali. Għalhekk, skont dik il-qorti, id-dispożizzjonijiet tad-dritt nazzjonali dwar il-modalitajiet proċedurali u r-regoli tad-dritt materjali li jirregola r-rimbors tat-taxxa mħallsa indebitament iwasslu sabiex jirrendu l-eżerċizzju tad-dritt għal rimbors prattikament impossibbli.
19 F’dawk il-kundizzjonijiet, il-Corte suprema di cassazione ddeċidiet li tissospendi l-proċedura quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:
“1) Il-prinċipji ta’ effettività, ta’ nondiskriminazzjoni u ta’ newtralità fiskali fil-qasam tal-VAT jipprekludu leġiżlazzjoni jew prassi nazzjonali li jipprovdu li d-dritt taċ-ċessjonarju/min jirċievi s-servizz għar-rimbors tal-VAT imħallsa inġustament jammonta għad-differenza tad-dritt eżerċitat mid-debitur prinċipali (fornitur tas-servizz), għal dritt ta’ rkupru ta’ pagament oġġettivament mhux dovut skont id-dritt komuni, u li t-terminu previst għaċ-ċessjonarju/min jirċievi s-servizz huwa kunsiderevolment itwal minn dak applikabbli għad-debitur prinċipali, b’mod li t-talba tal-fornitur tas-servizz, ippreżentata meta t-terminu previst għad-debitur prinċipali kien iddekorra, tista’ tagħti lok għall-kundanna tad-debitur prinċipali għar-rimbors, mingħajr ma dan tal-aħħar ikun għadu jista’ jitlob ir-rimbors mingħand l-awtorità tat-taxxa; dan kollu fin-nuqqas ta’ kull dispożizzjoni li tippermetti li jiġu kkoordinati l-proċeduri mibdija jew li jridu jinbdew quddiem id-diversi qrati sabiex jiġu evitati kunflitti jew nuqqas ta’ qbil?
2) Indipendentement mill-ipoteżi preċedenti, il-prinċipji msemmija iktar ’il fuq huma kompatibbli ma’ prassi jew ġurisprudenza nazzjonali li jippermettu li deċiżjoni li tordna r-rimbors tingħata kontra l-fornitur ta’ servizzi u favur ix-xerrej/min jirċievi s-servizz, meta l-fornitur ma jkunx eżerċita l-azzjoni għar-rimbors quddiem qorti oħra fit-termini imposti fuqu, billi jibbaża ruħu fuq interpretazzjoni ġurisprudenzjali, implementata mill-prassi amministrattiva, li tgħid li t-tranżazzjoni hija suġġetta għall-VAT?”
Fuq id-domandi preliminari
Fuq l-ewwel domanda
20 Permezz tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk il-prinċipji ta’ effettività, ta’ newtralità fiskali u ta’ nondiskriminazzjoni jipprekludux leġiżlazzjoni nazzjonali relatata mal-irkupru ta’ ħlas mhux dovut, bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tipprevedi terminu ta’ preskrizzjoni speċifiku għall-azzjoni għar-rimbors tad-dritt fiskali li jkun iqsar minn dak applikabbli għall-azzjoni tad-dritt ċivili għall-irkupru ta’ ħlas mhux dovut, b’tali mod li min jirċievi s-servizzi li jeżerċita tali azzjoni kontra fornitur ta’ servizzi jkun jista’ jikseb ir-rimbors tal-VAT imħallsa indebitament mill-imsemmi fornitur filwaqt li dan tal-aħħar ma jkunx jista’ min-naħa tiegħu jikseb ir-rimbors mill-awtorità fiskali.
21 Preliminarjament, jeħtieġ li jiġi rrilevat li, bħala regola ġenerali, il-Qorti tal-Ġustizzja ma teżaminax il-prinċipju ta’ newtralità fiskali bil-għan li tiddetermina jekk id-dritt tal-Unjoni jipprekludix leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprevedi termini ta’ preskrizzjoni sabiex jintalab rimbors tal-VAT (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tad-19 ta’ Novembru 1998, SFI, C‑85/97, Ġabra p. I‑7447, punti 22 sa 36; tal-11 ta’ Lulju 2002, Marks & Spencer, C‑62/00, Ġabra p. I‑6325, punti 22 sa 47, u tal-21 ta’ Jannar 2010, Alstom Power Hydro, C‑472/08, Ġabra p. I‑623, punti 14 sa 22).
22 Fis-sentenza tal-15 ta’ Marzu 2007, Reemtsma Cigarettenfabriken (C‑35/05, Ġabra p. I‑2425), il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li, fin-nuqqas ta’ leġiżlazzjoni Komunitarja fil-qasam tat-talbiet ta’ restituzzjoni tat-taxxi mħallsa indebitament, hija s-sistema legali interna ta’ kull Stat Membru li għandha tipprovdi għall-kundizzjonijiet li fihom jistgħu jsiru dawn it-talbiet, liema kundizzjonijiet għandhom iħarsu l-prinċipji ta’ ekwivalenza u ta’ effettività, jiġifieri, huma la għandhom ikunu inqas vantaġġjużi mill-kundizzjonijiet simili dwar il-ħlas lura li huma bbażati fuq dispożizzjonijiet tad-dritt intern u lanqas għandhom ikunu implementati b’mod li jagħmlu prattikament impossibbli l-eżerċizzju tad-drittijiet mogħtija mis-sistema legali Komunitarja (punt 37 tal-imsemmija sentenza).
23 Fil-punt 42 tas-sentenza Reemtsma Cigarettenfabriken, iċċitata iktar ’il fuq, il-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat li l-prinċipju ta’ effettività ma jipprekludix leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprovdi li l-fornitur jista’ biss jitlob ir-rimbors tal-ammonti mħallsa indebitament bħala VAT lill-awtoritajiet fiskali u li l-persuna li tirċievi s-servizzi jista’ jressaq azzjoni ċivili kontra dan il-fornitur għall-ħlas lura ta’ pagament li sar meta ma kienx dovut.
24 Il-Qorti tal-Ġustizzja rrikonoxxiet ukoll il-kompatibbiltà mad-dritt tal-Unjoni tal-iffissar ta’ termini raġonevoli ta’ dekadenza għall-preżentata ta’ rikorsi fl-interess taċ-ċertezza legali li tipproteġi kemm lill-persuni taxxabbli kif ukoll lill-awtorità kkonċernata. Fil-fatt, termini bħal dawn ma humiex ta’ natura li jirrendu prattikament impossibbli jew eċċessivament diffiċili l-eżerċizzju ta’ drittijiet mogħtija mis-sistema legali tal-Unjoni (ara f’dan is-sens, is-sentenzi tas-17 ta’ Novembru 1998, Aprile, C-228/96, Ġabra p. I‑7141, punt 19, u tat-30 ta’ Ġunju 2011, Meilicke et, C‑262/09, Ġabra p. I‑5669, punt 56).
25 Dan japplika iktar u iktar fir-rigward ta’ terminu ta’ preskrizzjoni ta’ sentejn meta dan it-terminu, fil-prinċipju, jkun ta’ natura li jippermetti lill-persuni kollha taxxabbli li huma normalment diliġenti li b’mod validu jasserixxu d-drittijiet tagħhom kif jirriżultaw mis-sistema legali tal-Unjoni (ara f’dan is-sens, is-sentenza Alstom Power Hydro, iċċitata iktar ’il fuq, punti 20 u 21). Tali konstatazzjoni tgħodd ukoll għal terminu ta’ preskrizzjoni ta’ sentejn fil-kuntest tad-dritt għal rimbors tal-VAT imħallsa indebitament lill-awtorità fiskali.
26 Il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet ukoll li l-prinċipju ta’ effettività ma jinkisirx fil-każ ta’ terminu nazzjonali ta’ preskrizzjoni allegatament iktar vantaġġuż għall-awtorità fiskali mit-terminu ta’ preskrizzjoni fis-seħħ għall-individwi (sentenza tat-8 ta’ Settembru 2011, Q‑Beef u Bosschaert, C‑89/10 u C‑96/10, Ġabra p. I‑0000, punt 42).
27 Konsegwentement, il-fatt li jiġi previst terminu ta’ preskrizzjoni speċifiku ta’ sentejn li matulu l-persuna taxabbli tista’ titlob mingħand l-awtorità fiskali, r-rimbors tal-VAT imħallsa indebitament, meta t-terminu ta’ preskrizzjoni applikabbli għal azzjonijiet ta’ rkupru ta’ pagament oġġettivament mhux dovut bejn individwi huwa ta’ għaxar snin, ma jiksirx, fih innifsu, il-prinċipju ta’ effettività.
28 Madankollu, il-Qorti tal-Ġustizza diġà ddeċidiet li jekk ir-rimbors tal-VAT isir impossibbli jew eċċessivament diffiċli, l-Istati Membri għandhom jipprovdu l-għodda neċessarji biex il-persuna li tirċievi s-servizzi tkun tista’ tirkupra t-taxxa ffatturata indebitament sabiex josservaw il-prinċipju ta’ effettività (sentenza Reemtsma Cigarettenfabriken, iċċitata iktar ’il fuq, punt 42).
29 Dawk l-istess kunsiderazzjonijiet għandhom japplikaw meta l-impossibbiltà jew id-diffikultà eċċessiva li jinkiseb rimbors tal-VAT imħallsa indebitament tkun taffettwa, mhux lill-persuna li tirċievi s-servizzi iżda l-fornitur ta’ dawn tal-aħħar.
30 Mill-ġurisprudenza jirriżulta wkoll li l-prinċipju ta’ effettività jinkiser fl-ipoteżi li fiha il-persuna taxxabbli la kellha d-dritt li tikseb rimbors tat-taxxa kkonċernata matul it-terminu tal-azzjoni li hija għandha kontra l-awtorità fiskali u lanqas, wara azzjoni għall-irkupru tal-pagament mhux dovut mibdija wara l-iskadenza tal-imsemmi terminu mill-klijenti tagħha fil-konfront tagħha, il-possibbiltà li ddur kontra l-awtorità fiskali, b’tali mod li l-konsegwenzi tal-pagamenti mhux dovuti tal-VAT imputabbli lill-Istat ikunu sostnuti biss minn dawk suġġetti għal din it-taxxa (ara, b’analoġija, is-sentenza Q‑Beef u Bosschaert, iċċitata iktar ’il fuq, punt 43).
31 Bl-istess mod, diġà ġie deċiż li l-awtorità nazzjonali ma tistax teċċepixxi l-iskadenza ta’ terminu ta’ preskrizzjoni raġonevoli jekk l-aġir tal-awtoritajiet nazzjonali flimkien mal-eżistenza ta’ terminu ta’ dekadenza jwasslu biex iċaħdu totalment persuna mill-possibbiltà li tinvoka d-drittijiet tagħha quddiem il-qrati nazzjonali (ara, b’analoġija, is-sentenza Q‑Beef u Bosschaert, iċċitata iktar ’il fuq, punt 51).
32 Fil-kawża prinċipali, jeħtieġ li jiġi enfasizzat, qabel xejn, li, kif irrelevat il-Kummissjoni Ewropea waqt is-seduta, kien ikun impossibbli jew, tal-inqas, eċċessivament diffiċli għal BAPV li tikseb, permezz ta’ azzjoni ppreżentata fit-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ sentejn, ir-rimbors tal-VAT imħallsa matul is-snin 1984 sa 1994, fid-dawl, b’mod partikolari, tal-pożizzjoni tal-awtorità fiskali, kkonfermata mill-ġurisprudenza nazzjonali skont l-indikazzjonijiet forniti mill-qorti tar-rinviju, li teskludi s-servizzi forniti minn BAPV mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-eżenzjoni prevista fl-Artikolu 10(5) tad-DPR Nru 633/72.
33 Sussegwentement, billi kkonferiet effett retroattiv liċ-ċirkulari tas-26 ta’ Frar 1999, l-interpretazzjoni mwettqa mill-qorti tar-rinviju, kif ukoll mid-deċiżjoni msemmija fil-punt 16 ta’ din is-sentenza, twassal sabiex treġġa lura l-punt tat-tluq tal-azzjonijiet għal irkupru għad-data tal-ħlas tal-VAT, li, fid-dawl tat-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ sentejn marbut mal-azzjoni għall-irkupru tal-pagament mhux dovut disponibbli għall-fornitur tas-servizz kontra l-awtorità fiskali, ċaħdet b’mod totali l-possibbiltà ta’ dan tal-aħħar li jirkupra t-taxxa mħallsa indebitament.
34 Finalment, huwa stabbilit li l-konsorzji ppreżentaw l-azzjoni għall-irkupru tal-pagament mhux dovut wara l-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni speċifiku ta’ sentejn li BAPV kellha, sa mill-ħlas tal-VAT skont l-interpretazzjoni ġurisprudenzjali msemmija iktar ’il fuq, sabiex titlob lill-awtorità fiskali r-rimbors tal-VAT imħallsa indebitament.
35 Fil-fatt, l-imsemmija konsorzji eżerċitaw l-azzjoni għall-irkupru tal-pagament mhux dovut wara l-pubblikazzjoni taċ-ċirkulari tas-26 ta’ Frar 1999 li permezz tagħha l-awtorità fiskali biddlet l-interpretazzjoni tagħha tan-natura tat-tranżazzjonijiet inkwistjoni fil-kawża prinċipali billi minn dakinhar bdiet tikkunsidrahom bħala tranżazzjonijiet eżentati mill-VAT.
36 Konsegwentement, hemm lok li jiġi rrilevat li, f’sitwazzjoni bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, BAPV tbati hija stess il-ħlas mhux dovut tal-VAT mingħajr ma għandha l-possibbiltà li titlob b’mod effettiv r-rimbors tagħha mill-awtorità fiskali minħabba l-iskadenza tat-terminu ta’ preskrizzjoni speċifiku ta’ sentejn, meta tali sitwazzjoni ma hijiex imputabbli lilha, iżda tirriżulta mill-fatt li, fid-dawl tal-imsemmija ċirkolari, dawk li rċevew is-servizzi ppreżentaw azzjoni għall-irkupru tal-pagament mhux dovut kontra BAPV wara l-iskadenza tal-imsemmi terminu.
37 Fil-fatt, ma jirriżulta xejn mill-proċess trażmess mill-qorti tar-rinviju li jindika li BAPV ma aġixxietx bħala operatur ekonomiku prudenti u informat billi forniet t-tranżazzjonijiet ta’ rkupru tal-kontribuzzjonijiet konsortili bi ħlas ta’ prezz li jinkludi l-VAT u għaddiet il-VAT lill-awtorità fiskali.
38 F’dan ir-rigward, jirriżulta mid-deċiżjoni tar-rinviju li BAPV b’mod korrett issuġġettat għal VAT it-tranżazzjonijiet ta’ rkupru tal-kontribuzzjonijiet konsortili li hija wettqet u b’mod korrett ħallset din it-taxxa lill-awtorità fiskali, b’mod konformi mal-prassi segwita minn dik l-awtorità fiż-żmien meta ġew iffatturati l-imsemmija tranżazzjonijiet.
39 Madankollu l-Gvern Taljan irrileva li l-kwistjoni tan-natura ta’ dawk it-tranżazzjonijiet fir-rigward tal-VAT kienet is-suġġett ta’ kontroversja għal ċertu żmien, sal-punt li operatur ekonomiku prudenti u informat ma setax ikollu aspettattiva leġittima li jkompli jissuġġetta dawk it-tranżazzjonijiet għall-VAT.
40 Madankollu, hemm lok li jiġi osservat li kien biss permezz taċ-ċirkolari tas-26 ta’ Frar 1999 li ġie ċċarat li l-awtorità fiskali, li hija l-awtorità amministrattiva responsabbli sabiex tiżgura l-applikazzjoni tal-leġiżlazzjoni kkonċernata, ikkonfermat b’mod espliċitu li l-kontribuzzjonijiet konsortili kellhom in-natura ta’ taxxa u li r-remunerazzjonijiet dovuti mill-konsorzji kellhom jiġu kkunsidrati bħala eżentati mill-VAT, fis-sens tal-Artikolu 10(5) tad-DPR Nru 633/72. Għaldaqstant, tali ċirkolari kkontestat, b’mod retroattiv, l-impożizzjoni tal-VAT fuq tranżazzjonijiet ta’ rkupru ta’ dawk il-kontribuzzjonijiet.
41 F’tali sitwazzjoni, l-imsemmija awtorità għandha tieħu inkunsiderazzjoni sitwazzjonijiet partikolari tal-operaturi ekonomiċi u għandha tipprovdi, fejn ikun xieraq, aġġustamenti għall-applikazzjoni tal-evalwazzjonijiet legali ġodda tagħha fuq l-imsemmija tranżazzjonijiet (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-10 ta’ Settembru 2009, Plantanol, C‑201/08, Ġabra p. I‑8343, punt 49).
42 Mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti jirriżulta wkoll li l-prinċipju ta’ effettività ma jipprekludix leġiżlazzjoni nazzjonali dwar l-irkupru ta’ pagament mhux dovut, li tipprevedi terminu ta’ preskrizzjoni itwal għall-azzjoni tad-dritt ċivili għall-irkupru ta’ pagament mhux dovut, eżerċitata mill-persuna li tirċievi s-servizzi kontra l-fornitur ta’ dawk is-servizzi, issuġġettati għal VAT, mit-terminu ta’ preskrizzjoni speċifiku għall-azzjoni għar-rimbors tad-dritt fiskali, eżerċitata minn dak il-fornitur kontra l-awtorità fiskali, sakemm dik il-persuna taxxabbli tkun tista’ titlob b’mod effettiv ir-rimbors ta’ dik it-taxxa mingħand dik l-awtorità. Din l-aħħar kundizzjoni ma tkunx sodisfatta meta l-applikazzjoni ta’ tali leġiżlazzjoni bħala konsegwenza tkun iċċaħħad b’mod totali l-persuna taxxabbli mid-dritt li tikseb mill-awtorità fiskali l-irkupru tal-VAT imħallsa indebitament li hija stess kellha tirrimborsa lil min irċieva s-servizzi tagħha.
Fuq it-tieni domanda
43 Fid-dawl tar-risposta għall-ewwel domanda, ma huwiex meħtieġ li tingħata risposta għat-tieni domanda.
Fuq l-ispejjeż
44 Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.
Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (It-Tielet Awla) taqta’ u tiddeċiedi:
Il-prinċipju ta’ effettività ma jipprekludix leġiżlazzjoni nazzjonali dwar l-irkupru ta’ pagament mhux dovut, li tipprevedi terminu ta’ preskrizzjoni itwal għall-azzjoni tad-dritt ċivili għall-irkupru ta’ pagament mhux dovut, eżerċitata mill-persuna li tirċievi s-servizzi kontra l-fornitur ta’ dawk is-servizzi, issuġġettati għat-taxxa fuq il-valur miżjud, mit-terminu ta’ preskrizzjoni speċifiku għall-azzjoni għar-rimbors tad-dritt fiskali, eżerċitata minn dak il-fornitur kontra l-awtorità fiskali, sakemm dik il-persuna taxxabbli tkun tista’ titlob b’mod effettiv ir-rimbors ta’ dik it-taxxa mingħand dik l-awtorità. Din l-aħħar kundizzjoni ma tkunx sodisfatta meta l-applikazzjoni ta’ tali leġiżlazzjoni bħala konsegwenza tkun iċċaħħad b’mod totali l-persuna taxxabbli mid-dritt li tikseb mill-awtorità fiskali l-irkupru tat-taxxa fuq il-valur miżjud imħallsa indebitament li hija stess kellha tirrimborsa lil min irċieva s-servizzi tagħha.
Firem
* Lingwa tal-kawża: it-Taljan.