Edizzjoni Provviżorja
SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Is-Seba’ Awla)
11 ta’ Marzu 2020 (*)
“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Tassazzjoni – Taxxa fuq il-valur miżjud (VAT) – Sitt Direttiva 77/388/KEE – Artikoli 2 u 6 – Kamp ta’ applikazzjoni – Tranżazzjonijiet taxxabbli – Provvista ta’ servizzi mwettqa bi ħlas – Kollokament ta’ persunal minn kumpannija omm lis-sussidjarja tagħha – Rimbors mis-sussidjarja limitat għall-ispejjeż sostnuti”
Fil-Kawża C‑94/19,
li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mill-Corte suprema di cassazione (il-Qorti Suprema tal-Kassazzjoni, l-Italja), permezz ta’ deċiżjoni tas-27 ta’ Novembru 2018, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fis-6 ta’ Frar 2019, fil-proċedura
San Domenico Vetraria SpA
vs
Agenzia delle Entrate,
fil-preżenza ta’:
Ministero dell’Economia e delle Finanze,
IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Is-Seba’ Awla),
komposta minn P. G. Xuereb, President tal-Awla, T. von Danwitz u A. Kumin (Relatur), Imħallfin,
Avukat Ġenerali: M. Szpunar,
Reġistratur: A. Calot Escobar,
wara li rat il-proċedura bil-miktub,
wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:
– għall-Kummissjoni Ewropea, minn J. Jokubauskaitė u S. Mortoni, bħala aġenti,
wara li rat id-deċiżjoni, meħuda wara li nstema’ l-Avukat Ġenerali, li l-kawża tinqata’ mingħajr konklużjonijiet,
tagħti l-preżenti
Sentenza
1 It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikoli 2 u 6 tas-Sitt Direttiva tal-Kunsill 77/388/KEE tas-17 ta’ Mejju 1977 fuq l-armonizzazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri dwar taxxi fuq id-dħul mill-bejgħ - Sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud: bażi uniformi ta’ stima (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 9, Vol. 1, p. 23, iktar ’il quddiem is-“Sitt Direttiva”), kif ukoll tal-prinċipju ta’ newtralità tat-taxxa fuq il-valur miżjud (VAT).
2 Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ tilwima bejn San Domenico Vetraria SpA u l-Agenzia delle Entrate (l-Amministrazzjoni Fiskali, l-Italja) dwar tnaqqis magħmul minn San Domenico Vetraria, għas-sena fiskali 2005, tal-VAT imħallsa fuq l-ammonti rrimborsati lill-kumpannija omm tagħha Avir SpA għall-kollokament ta’ diriġent.
Il-kuntest ġuridiku
Id-dritt tal-Unjoni
3 L-Artikolu 2 tas-Sitt Direttiva jipprovdi:
“Dawn li ġejjin għandhom ikunu soġġetti [għall-VAT]:
1. il-provvista ta’ oġġetti u servizzi magħmula bi ħlas fit-territorju tal-pajjiż minn persuna taxxabbli li taġixxi bħala tali;
[...]”
4 L-Artikolu 6 ta’ din id-direttiva jistabbilixxi, fl-ewwel subparagrafu tal-ewwel paragrafu tiegħu:
“‘Provvista tas-servizzi’ tfisser kull operazzjoni li ma tikkostitwix[xix] provvista ta’ oġġetti skond it-tifsira ta’ l-Artikolu 5.”
Id-dritt Taljan
5 Skont l-Artikolu 30 tad-decreto legislativo n. 276 – Attuazione delle deleghe in materia di occupazione e mercato del lavoro, di cui alla legge 14 febbraio 2003, n. 30 (id-Digriet Leġiżlattiv Nru 276 dwar l-Implimentazzjoni tad-Delegazzjonijiet fil-Qasam tal-Impjieg u tas-Suq tax-Xogħol Stabbiliti bil-Liġi Nru 30, tal-14 ta’ Frar 2003), tal-10 ta’ Settembru 2003 (suppliment ordinarju għall-GURI Nru 235, tad-9 ta’ Ottubru 2003):
“1. Il-kollokament jeżisti meta persuna li timpjega, sabiex tissodisfa interess proprju, tqiegħed temporanjament ħaddiem wieħed jew iktar għad-dispożizzjoni ta’ persuna oħra għat-twettiq ta’ attività professjonali partikolari.
2. Fil-każ ta’ kollokament, il-persuna li timpjega tibqa’ responsabbli mis-sistema pekunjarja u legali tal-ħaddiem.”
6 L-Artikolu 8(35) tal-legge n. 67 – Disposizioni per la formazione del bilancio annuale e pluriennale dello Stato (legge finanziaria 1988) (il-Liġi Nru 67 li Tistabbilixxi Dispożizzjonijiet għat-Tfassil tal-Baġit Annwali u Multiannwali tal-Istat (il-Liġi tal-Finanzi 1988)), tal-11 ta’ Marzu 1988 (suppliment ordinarju għall-GURI Nru 61, tal-14 ta’ Marzu 1988, iktar ’il quddiem il-“Liġi Nru 67/88”), jipprovdi:
“Is-self jew il-kollokamenti ta’ persunal li bħala korrispettiv tagħhom jitħallas biss ir-rimbors tal-ispejjeż tagħhom ma humiex ikkunsidrati rilevanti għall-finijiet tal-[VAT].”
Il-kawża prinċipali u d-domanda preliminari
7 Matul is-sena 2004, Avir ikkollokat wieħed mid-diriġenti tagħha mas-sussidjarja tagħha, San Domenico Vetraria, sabiex jokkupa l-pożizzjoni ta’ direttur ta’ wieħed mill-istabbilimenti ta’ din tal-aħħar. F’dan il-kuntest, San Domenico Vetraria rċeviet mingħand il-kumpannija omm tagħha fatturi li jirrigwardaw ammonti li jikkorrispondu mal-ispejjeż sostnuti għad-diriġent ikkollokat. Waqt ir-rimbors lil Avir tal-ispejjeż relatati ma’ dan il-kollokament, San Domenico Vetraria applikat il-VAT għall-finijiet tal-eżerċizzju sussegwenti tad-dritt għal tnaqqis.
8 L-amministrazzjoni fiskali kkunsidrat li dawn ir-rimborsi ma kinux jaqgħu taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-VAT peress li ma kinux jikkonċernaw provvista ta’ servizzi bejn sussidjarja u l-kumpannija omm tagħha, b’tali mod li hija wettqet aġġustament għall-finijiet tal-irkupru tal-VAT imnaqqsa f’dan ir-rigward.
9 Ir-rikors ippreżentat minn San Domenico Vetraria kontra l-aġġustament fiskali ġie miċħud mill-qrati tal-ewwel istanza u tal-appell. B’mod partikolari, il-qorti tal-appell ikkunsidrat li l-ammonti mħallsa minn din il-kumpannija kienu jikkorrispondu biss, fl-assenza ta’ prova li l-persuna impjegata kkollokata kienet irċeviet somom miżjuda jew kienet eżerċitat funzjonijiet differenti minn dawk diġà eżerċitati mal-kumpannija ta’ oriġini, għal rimborsi tal-ispejjeż, fis-sens tal-Artikolu 8(35) tal-Liġi Nru 67/88.
10 Adita b’appell ta’ kassazzjoni ppreżentat minn San Domenico Vetraria, il-Corte suprema di cassazione (il-Qorti Suprema tal-Kassazzjoni, l-Italja) tqis li l-kwistjoni dwar jekk il-kollokament ta’ persunal billi jiġu rrimborsati l-ispejjeż marbuta miegħu jistax jitqies bħala taxxabbli hija ta’ importanza deċiżiva għas-soluzzjoni tal-kawża prinċipali.
11 F’dan ir-rigward, din il-qorti tippreċiża li, konformement mal-Artikolu 8(35) tal-Liġi Nru 67/88, fil-każ fejn is-somma rrimborsata tikkorrispondi mal-ammont tal-ispejjeż sostnuti għall-persunal ikkollokat, it-tranżazzjoni ta’ kollokament ma hijiex taxxabbli, peress li ma hijiex rilevanti għall-finijiet tal-VAT. Madankollu, għad hemm dubji rigward l-esklużjoni mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-VAT ta’ servizz bħalma huwa l-kollokoment ta’ persunal billi jiġu rrimborsati l-ispejjeż tas-servizzi relatati miegħu.
12 Fil-fatt, skont l-imsemmija qorti, in-natura ekonomika ta’ tranżazzjoni ta’ kollokament, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, tidher li tirriżulta mill-eżistenza neċessarja, abbażi tal-Artikolu 30 tad-Digriet Leġiżlattiv imsemmi fil-punt 5 ta’ din is-sentenza, ta’ interess speċifiku tal-persuna li timpjega li tagħmel il-kollokament, jiġifieri li tiġi ggarantita l-aħjar funzjonalità tal-organizzazzjoni komuni għall-kumpannija omm u għas-sussidjarja. Barra minn hekk, l-eżistenza ta’ dan l-interess ma hijiex ikkontestata f’dan il-każ.
13 Barra minn hekk, il-fatt li tali tranżazzjoni ta’ kollokament tagħti lok għal provvista ta’ servizzi mwettqa bi ħlas jista’ jirriżulta mill-ammont, mhux negliġibbli f’dan il-każ, imħallas mill-kumpannija destinatarja tal-kollokament, ugwali għall-ammont tal-infiq u tal-ispejjeż li għandhom jitħallsu għall-ħaddiema.
14 Il-Corte suprema di cassazione (il-Qorti Suprema tal-Kassazzjoni) tqis, barra minn hekk, li r-regola nazzjonali tidher li tagħti lok għal inugwaljanza fit-trattament mhux iġġustifikata, li jista’ jkollha effett fuq il-prinċipju ta’ newtralità fiskali, bejn il-kollokament ta’ persunal u t-tqegħid għad-dispożizzjoni tal-ħaddiema, peress li din it-tranżazzjoni tal-aħħar dejjem tagħti lok għal servizz taxxabbli.
15 F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Corte suprema di cassazione (il-Qorti Suprema tal-Kassazzjoni) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domanda preliminari li ġejja:
“L-Artikoli 2 u 6 [tas-Sitt Direttiva] kif ukoll il-prinċipju ta’ newtralità fiskali għandhom jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu leġiżlazzjoni nazzjonali li abbażi tagħha ma jitqiesux rilevanti għall-finijiet [tal-VAT] self u ssekondar ta’ persunal tal-kumpannija omm li fir-rigward tagħhom jitħallas biss ir-rimbors tal-ispejjeż relattivi min naħa tas-sussidjarja?”
Fuq id-domanda preliminari
16 Sabiex tingħata risposta għad-domanda magħmula, għandu jitfakkar li, skont il-punt 1 tal-Artikolu 2 tas-Sitt Direttiva, huma suġġetti għall-VAT il-provvista ta’ oġġetti u servizzi magħmula bi ħlas fit-territorju tal-pajjiż minn persuna taxxabbli li taġixxi bħala tali.
17 Barra minn hekk, skont l-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 6(1) tas-Sitt Direttiva, hija kkunsidrata bħala provvista ta’ servizzi “kull operazzjoni li ma tikkostitwix[xix] provvista ta’ oġġetti”.
18 F’dan il-każ, mill-indikazzjonijiet ipprovduti mill-qorti tar-rinviju jirriżulta li ma huwiex ikkontestat li Avir għandha l-kwalità ta’ persuna taxxabbli u li l-provvista ta’ servizzi inkwistjoni fil-kawża prinċipali, jiġifieri l-kollokament ta’ diriġent tagħha mas-sussidjarja tagħha San Domenico Vetraria, seħħet fit-territorju tal-pajjiż ikkonċernat.
19 Għalhekk għad irid jiġi ddeterminat jekk din il-provvista ta’ servizzi saritx “bi ħlas”, fis-sens tal-Artikolu 2(1) tas-Sitt Direttiva.
20 F’dan ir-rigward, hija ġurisprudenza stabbilita li, fil-kuntest tas-sistema tal-VAT, it-tranżazzjonijiet taxxabbli jippreżumu l-eżistenza ta’ tranżazzjoni bejn il-partijiet fejn ikun stipulat prezz jew korrispettiv Għalhekk, meta l-attività ta’ fornitur tikkonsisti esklużivament fil-provvista ta’ servizzi mingħajr korrispettiv dirett, ma jeżistix ammont taxxabbli u għalhekk dawn is-servizzi ma jkunux suġġetti għall-VAT (sentenza tat-22 ta’ Ġunju 2016, Český rozhlas, C‑11/15, EU:C:2016:470, punt 20 u l-ġurisprudenza ċċitata).
21 Minn dan jirriżulta li provvista ta’ servizzi ssir biss “bi ħlas”, fis-sens tal-punt 1 tal-Artikolu 2 tas-Sitt Direttiva, u għaldaqstant tkun taxxabbli biss jekk teżisti bejn il-fornitur u l-benefiċjarju relazzjoni legali li matulha jkun hemm skambju ta’ servizzi reċiproki, fejn ir-remunerazzjoni li l-fornitur jirċievi tikkostitwixxi l-korrispettiv effettiv tas-servizz ipprovdut lill-benefiċjarju. Dan huwa l-każ jekk teżisti rabta diretta bejn is-servizz mogħti u l-korrispettiv irċevut (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tat-22 ta’ Ġunju 2016, Český rozhlas, C‑11/15, EU:C:2016:470, punti 21 u 22 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata; tat-22 ta’ Novembru 2018, MEO – Serviços de Comunicações e Multimédia, C‑295/17, EU:C:2018:942, punt 39, kif ukoll tat-3 ta’ Lulju 2019, UniCredit Leasing, C‑242/18, EU:C:2019:558, punt 69).
22 F’dan il-każ, mill-proċess għad-dispożizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja jidher li jirriżulta li huwa abbażi ta’ relazzjoni legali ta’ natura kuntrattwali bejn Avir u San Domenico Vetraria li seħħ il-kollokament.
23 Barra minn hekk, jidher li, fil-kuntest ta’ din ir-relazzjoni legali, ġew skambjati servizzi reċiproki, jiġifieri l-kollokament ta’ diriġent ta’ Avir ma’ San Domenico Vetraria, minn naħa, u l-ħlas, minnha lilha, tal-ammonti li ġew iffatturati lilha, min-naħa l-oħra.
24 Madankollu, il-Kummissjoni tikkontesta l-eżistenza ta’ rabta diretta bejn dawn iż-żewġ servizzi billi ssostni li, fl-assenza ta’ stipulazzjoni ta’ remunerazzjoni ogħla mill-ispejjeż sostnuti minn Avir, il-kollokament inkwistjoni fil-kawża prinċipali ma seħħx bil-għan li jiġi rċevut korrispettiv.
25 Dan l-argument ma jistax jiġi milqugħ.
26 Mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li teżisti rabta diretta meta żewġ servizzi huma interdipendenti (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tat-3 ta’ Marzu 1994, Tolsma, C‑16/93, EU:C:1994:80, punti 13 sa 20, u tas-16 ta’ Ottubru 1997, Fillibeck, C‑258/95, EU:C:1997:491, punti 15 sa 17), jiġifieri li wieħed iseħħ biss bil-kundizzjoni li l-ieħor ikun ukoll, u reċiprokament (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tat-23 ta’ Novembru 1988, Naturally Yours Cosmetics, 230/87, EU:C:1988:508, punt 14, u tat-2 ta’ Ġunju 1994, Empire Stores, C‑33/93, EU:C:1994:225, punt 16).
27 Għaldaqstant, kieku kellu jiġi stabbilit, fatt li għandu jiġi vverifikat mill-qorti tar-rinviju, li l-ħlas, minn San Domenico Vetraria, tal-ammonti li ġew iffatturati lilha mill-kumpannija omm tagħha kien kundizzjoni sabiex din tal-aħħar tikkolloka lid-diriġent, u li s-sussidjarja ħallset dawn l-ammonti biss bħala korrispettiv tal-kollokament, għandu jiġi konkluż li teżisti rabta diretta bejn iż-żewġ servizzi.
28 Konsegwentement, it-tranżazzjoni għandha tiġi kkunsidrata bħala li twettqet bi ħlas u hija, peress li l-kundizzjonijiet l-oħra li jinsabu fil-punt 1 tal-Artikolu 2 tas-Sitt Direttiva huma wkoll issodisfatti, suġġetta għall-VAT.
29 F’dan ir-rigward, huwa irrilevanti l-ammont tal-korrispettiv, b’mod partikolari l-fatt li dan huwa ugwali, iktar jew inqas mill-ispejjeż sostunti mill-persuna taxxabbli, fir-rigward tagħha, fil-kuntest tal-provvista tas-servizz tagħha (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tal-20 ta’ Jannar 2005, Hotel Scandic Gåsabäck, C‑412/03, EU:C:2005:47, punt 22, kif ukoll tat-2 ta’ Ġunju 2016, Lajvér, C‑263/15, EU:C:2016:392, punt 45 u l-ġurisprudenza ċċitata). Fil-fatt, tali ċirkustanza ma hijiex ta’ natura li taffettwa r-rabta diretta bejn il-provvista ta’ servizzi mwettqa u l-korrispettiv irċevut (sentenza tat-2 ta’ Ġunju 2016, Lajvér, C‑263/15, EU:C:2016:392, punt 46 u l-ġurisprudenza ċċitata).
30 Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti kollha, hemm lok li d-domanda tigi risposta li l-punt 1 tal-Artikolu 2 tas-Sitt Direttiva għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprovdi li ma humiex ikkunsidrati bħala rilevanti għall-finijiet tal-VAT is-self jew il-kollokamenti ta’ persunal ta’ kumpannija omm mas-sussidjarja tagħha, magħmula biss billi jiġu rrimborsati l-ispejjeż relatati magħhom, sa fejn l-ammonti mħallsa mis-sussidjarja lill-kumpannija omm tagħha, minn naħa, u dan is-self jew dawn il-kollokamenti, min-naħa l-oħra, huma interdipendenti.
Fuq l-ispejjeż
31 Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, minbarra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.
Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (Is-Seba’ Awla) taqta’ u tiddeċiedi:
Il-punt 1 tal-Artikolu 2 tas-Sitt Direttiva tal-Kunsill 77/388/KEE tas-17 ta’ Mejju 1977 fuq l-armonizzazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri dwar taxxi fuq id-dħul mill-bejgħ - Sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud: bażi uniformi ta’ stima, għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprovdi li ma humiex ikkunsidrati bħala rilevanti għall-finijiet tat-taxxa fuq il-valur miżjud is-self jew il-kollokamenti ta’ persunal ta’ kumpannija omm mas-sussidjarja tagħha, magħmula biss billi jiġu rrimborsati l-ispejjeż relatati magħhom, sa fejn l-ammonti mħallsa mis-sussidjarja lill-kumpannija omm tagħha, minn naħa, u dan is-self jew dawn il-kollokamenti, min-naħa l-oħra, huma interdipendenti.
Firem
* Lingwa tal-kawża: it-Taljan.