Edizzjoni Provviżorja
SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Ir-Raba’ Awla)
16 ta’ Settembru 2021 (*)
“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud (VAT) – Direttiva 2006/112/KE – Kamp ta’ applikazzjoni – Artikolu 2(1)(ċ) – Provvista ta’ servizzi mwettqa bi ħlas – Esklużjoni tas-servizzi ta’ media awdjoviżiva offruti lit-telespettaturi ffinanzjati minn sussidju pubbliku u li ma jagħtu lok għal ebda remunerazzjoni mit-telespettaturi – Artikolu 168 – Dritt għal tnaqqis – Persuna taxxabbli li twettaq kemm tranżazzjonijiet taxxabbli kif ukoll tranżazzjonijiet li ma jaqgħux fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-VAT”
Fil-Kawża C‑21/20,
li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l‑Artikolu 267 TFUE, imressqa mill-Administrativen sad Sofia‑grad (il-Qorti Amministrattiva ta’ Sofija, il-Bulgarija), permezz ta’ deċiżjoni tal‑31 ta’ Diċembru 2019, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fis‑17 ta’ Jannar 2020, fil‑proċedura
Balgarska natsionalna televizia
vs
Direktor na Direktsia „Obzhalvane i danachno‑osiguritelna praktika“– Sofia pri Tsentralno upravlenie na NAP,
IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Ir-Raba’ Awla),
komposta minn M. Vilaras, President tal-Awla, N. Piçarra, D. Šváby, S. Rodin u K. Jürimäe (Relatriċi), Imħallfin,
Avukat Ġenerali: M. Szpunar,
Reġistratur: M. Aleksejev, Kap ta’ Diviżjoni,
wara li rat il-proċedura bil-miktub,
wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:
– għall-Balgarska natsionalna televizia, minn M. Raykov u I. Dimitrova, advokati,
– għall-Gvern Spanjol, minn S. Jiménez García, bħala aġent,
– għall-Kummissjoni Ewropea, inizjalment minn C. Georgieva u N. Gossement, sussegwentement minn C. Georgieva u L. Lozano Palacios, bħala aġenti,
wara li semgħet il-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali, ippreżentati fis-seduta tal‑25 ta’ Marzu 2021,
tagħti l-preżenti
Sentenza
1 It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 2(1)(ċ), tal-Artikolu 132(1)(q) u tal-Artikolu 168 tad-Direttiva tal-Kunsill 2006/112/KE tat‑28 ta’ Novembru 2006 dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud (ĠU 2006, L 347, p. 1, rettifika fil‑ĠU 2007, L 335, p. 60, iktar ’il quddiem id-“Direttiva dwar il-VAT”).
2 Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ kawża bejn il-Balgarska natsionalna televizia (it-Televiżjoni Nazzjonali Bulgara, iktar ’il quddiem il-“BNT”) u d-Direktor na Direktsia “Obzhalvane i danachno‑osiguritelna praktika” – Sofia pri Tsentralno upravlenie na Natsionalnata agentsia za prihodite (id-Direttur tad-Direttorat “Appelli u Prassi fil-Qasam tat-Tassazzjoni u tas-Sigurtà Soċjali” tal-Belt ta’ Sofija fi Ħdan l-Amministrazzjoni Ċentrali tal-Aġenzija Nazzjonali tad-Dħul tal‑Gvern (NAP), il-Bulgarija) (iktar ’il quddiem id-“Direttur”) dwar il-portata tad-dritt għat-tnaqqis tat-taxxa fuq il-valur miżjud (VAT) tal-BNT.
Il-kuntest ġuridiku
Id-dritt tal-Unjoni
3 Skont l-Artikolu 2(1)(ċ) tad-Direttiva dwar il-VAT:
“It-transazzjonijiet li ġejjin għandhom ikunu soġġetti għall-VAT:
[…]
(ċ) il-provvista ta’ servizzi bi ħlas fit-territorju ta’ Stat Membru minn persuna taxxabbli li taġixxi bħala tali”.
4 L-Artikolu 25(ċ) ta’ din id-direttiva jistabbilixxi li:
“Provvista ta’ servizzi tista’ tikkonsisti, inter alia, f’waħda mit-Transazzjonijiet li ġejjin:
[…]
(ċ) it-twettiq ta’ servizzi skond ordni magħmula minn jew f’isem awtorità pubblika jew skond il-liġi.”
5 L-Artikolu 132(1)(q) tal-imsemmija direttiva huwa fformulat kif ġej:
“L-Istati Membri għandhom jeżentaw it-transazzjonijiet li ġejjin:
[…]
(q) l-attivitajiet, għajr dawk ta’ natura kummerċjali, imwettqa minn korpi pubbliċi tar-radju u tat-televiżjoni.”
6 L-Artikolu 168 tal-istess direttiva jgħid li:
“Sakemm il-merkanzija u s-servizzi jintużaw għall-iskopijiet tat-transazzjonijiet taxxabbli ta’ persuna taxxabbli, il-persuna taxxabbli għandha tkun intitolata, fl-Istat Membru li fih twettaq dawn it-transazzjonijiet, li tnaqqas mll-VAT li għandha tħallas dan li ġej:
(a) il-VAT dovuta jew imħallsa f’dak l-Istat Membru rigward provvisti li sarulha ta’ merkanzija jew servizzi, li twettqu jew li għad iridu jitwettqu minn persuna taxxabli oħra;
[…]”.
7 L-Artikoli 173 sa 175 tad-Direttiva dwar il-VAT jistabbilixxu r-regoli li jirregolaw il-kalkolu tat-tnaqqis pro rata.
8 L-Artikolu 173(1) ta’ din id-direttiva jistabbilixxi li:
“Fil-każ ta’ merkanzija jew servizzi użati minn persuna taxxabbli kemm għal transazzjonijiet li fir-rigward tagħhom il-VAT tista’ titnaqqas skond l-Artikoli 168, 169 u 170, u għal transazzjonijiet li fir-rigward tagħhom il-VAT ma titnaqqasx, it-tali proporzjon biss tal-VAT li hi attribwibbli għat-transazzjonijiet ta’ qabel għandha l-possibbiltà li tiġi mnaqqsa.
Il-proporzjon li jista’ jitnaqqas għandu jkun stabbilit, skond l-Artikoli 174 u 175, għat-transazzjonijiet taxxabbli kollha mwettqa mill-persuna taxxabbli.”
Id-dritt Bulgaru
9 Skont l-Artikolu 2(1) taż-zakon za danak varhu dobavenata stoynost (il-Liġi dwar it-Taxxa fuq il-Valur Miżjud), tal‑21 ta’ Lulju 2006 (DV Nru 63, tal‑4 ta’ Awwissu 2006, p. 8), fil-verżjoni tagħha applikabbli għall-kawża prinċipali (iktar ’il quddiem iż-“ZDDS”):
“Għandhom ikunu suġġetti għall-[VAT]:
1. Kull kunsinna ta’ oġġetti u kull provvista ta’ servizzi taxxabbli mwettqa bi ħlas […]”.
10 L-Artikolu 3 taż-ZDDS jistabbilixxi li:
“(1) Għandha titqies bħala persuna taxxabbli kull persuna li twettaq attività ekonomika indipendenti, ikunu xi jkunu l-iskop jew ir-riżultati ta’ din l-attività.
[…]
(5) Ma għandhomx jitqiesu bħala persuni taxxabbli l-Istat u l-awtoritajiet statali u lokali għall-attivitajiet jew għat-tranżazzjonijiet kollha tagħhom fil-kwalità tagħhom ta’ korp tal-Istat jew ta’ awtorità lokali, inkluż meta jiġbru taxxi, miżati jew tariffi għal dawn l-attivitajiet jew tranżazzjonijiet, bl-eċċezzjoni ta’:
1. l-attivitajiet jew it-tranżazzjonijiet li ġejjin:
[…]
n) l-attività radjofonika u ta’ xandir televiżiv ta’ natura kummerċjali […]”.
11 L-Artikolu 42(2) taż-ZDDS jipprevedi li:
“Jikkostitwixxu tranżazzjonijiet eżentati:
[…]
2. L-attività tar-Radju Nazzjonali Bulgaru, tal-[BNT] u tal-Aġenzija Bulgara tat-Telegrafija, li għaliha dawn l-entitajiet jirċievu ħlasijiet mill-baġit tal-Istat.”
12 Skont l-Artikolu 69(1) taż-ZDDS:
“Meta l-oġġetti u s-servizzi jintużaw għall-finijiet ta’ tranżazzjonijiet taxxabbli magħmula mill-persuna taxxabbli rreġistrata, din il-persuna għandha tkun intitolata tnaqqas:
1. it-taxxa fuq l-oġġetti jew is-servizzi li l-fornitur, meta dan tal-aħħar ikun persuna taxxabbli rreġistrata skont din il-liġi, ikun ikkunsinna jew ipprovda lilha jew li għandu jikkunsinna jew jipprovdi lilha […]”.
13 L-Artikolu 73(1) taż-ZDDS jgħid li:
“Persuna rreġistrata għandha d-dritt li tnaqqas parzjalment il-VAT tal-input għal dak li jirrigwarda t-taxxa fuq l-oġġetti jew is-servizzi li huma użati kemm għat-tranżazzjonijiet li għalihom din il-persuna għandha dritt għal tnaqqis kif ukoll għat-tranżazzjonijiet jew għall-attivitajiet li għalihom din il-persuna ma għandhiex dan id-dritt.”
Il-kawża prinċipali u d-domandi preliminari
14 Il-BNT hija persuna ġuridika, fornitur pubbliku nazzjonali ta’ servizzi ta’ media awdjoviżiva. Skont iż-zakon za radioto i televisiyata (il-Liġi dwar ir-Radju u t-Televiżjoni), tat‑23 ta’ Settembru 1998 (DV Nru 138, tal‑24 ta’ Novembru 1998), fil-verżjoni tagħha applikabbli għall-kawża prinċipali (iktar ’il quddiem iż-“ZRT”), il-BNT tiżgura, b’mod partikolari, il-provvista ta’ servizzi ta’ media liċ-ċittadini Bulgari kollha.
15 Il-BNT ma tirċievi l-ebda remunerazzjoni mit-telespettaturi tagħha.
16 L-attività tagħha hija ffinanzjata, skont iż-ZRT, minn sussidju mill-baġit tal-Istat, li huwa intiż għall-preparazzjoni, għall-ħolqien u għax-xandir ta’ emissjonijiet nazzjonali u reġjonali. L-ammont ta’ dan is-sussidju huwa ddeterminat abbażi ta’ tariffa regolatorja għal kull siegħa ta’ programmazzjoni, approvata mill-Kunsill tal-Ministri. Barra minn hekk, il-BNT tirċievi sussidji għal għanijiet iddeterminati minn qabel, intiżi għall-akkwist u għar-rinnovazzjoni fil-fond tal-assi fissi skont lista approvata kull sena mill-Ministru għall-Finanzi.
17 L-attività tal-BNT hija ffinanzjata wkoll minn dħul proprju li joriġina mir-reklamar u mill-isponsorjar, minn dħul li jirriżulta minn attivitajiet komplementari marbuta mal-attività televiżiva, minn donazzjonijiet u minn legati, minn interessi u minn dħul ieħor marbut mal-attività televiżiva.
18 Sa Marzu 2015, il-BNT naqqset parzjalment il-VAT tal-input għax-xiri kollu li hija kienet tagħmel. Sussegwentement, hija applikat il-metodu msejjaħ tal-“allokazzjoni diretta”, billi ħadet inkunsiderazzjoni b’mod iżolat kull xirja li hija kienet twettaq, skont jekk intużatx, jew setgħetx tintuża, għal attività ta’ natura “kummerċjali”, bħal emissjonijiet ta’ divertiment, films jew programmi sportivi, jew inkella għal attività marbuta mal-eżerċizzju tal-“funzjonijiet pubbliċi” tagħha, bħax-xandir ta’ sessjonijiet tas-superviżjoni parlamentari, it-trażmissjoni mill-ġdid ta’ ċerimonji reliġjużi jew ta’ kampanji elettorali. Barra minn hekk, il-BNT qieset li l-attività tagħha ta’ xandir ta’ emissjonijiet televiżivi ma kinitx tikkostitwixxi “tranżazzjoni eżentata”, fis-sens taż-ZDDS, iżda attività li ma taqax taħt il-VAT, u li biss l-attività tagħha ta’ natura “kummerċjali” kienet taqa’ taħt din it-taxxa.
19 B’applikazzjoni ta’ dan il-metodu, il-BNT kienet tnaqqas integralment il-VAT tal-input għax-xiri mwettaq għall-finijiet tal-attivitajiet tagħha ta’ natura “kummerċjali”. Hija kienet tnaqqas parzjalment il-VAT tal-input għax-xiri użat kemm għal attivitajiet ta’ natura “kummerċjali” kif ukoll għal attivitajiet li ma humiex ta’ tali natura.
20 Wara kontroll fiskali li jirrigwarda l-perijodu mill‑1 ta’ Settembru 2015 sal‑31 ta’ Marzu 2016, l-awtoritajiet tat-taxxa Bulgari, permezz ta’ avviż ta’ rettifika tat-taxxa tal‑14 ta’ Diċembru 2016, irrifjutaw li jirrikonoxxu dritt għal tnaqqis integrali għax-xiri tal-BNT u kkonstataw, għad-detriment ta’ din tal-aħħar, dejn tal-VAT li jammonta, għal dan il-perijodu, għal ammont ta’ 1 568 037.04 lev Bulgaru (BGN) (madwar EUR 801 455), flimkien mal-interessi.
21 Skont dawn l-awtoritajiet, l-attività ta’ reklamar tal-BNT kienet taxxabbli, filwaqt li l-attività tagħha ta’ xandir ta’ programmi kienet taqa’ taħt tranżazzjonijiet eżentati. Issa, il-BNT ma setgħetx tnaqqas integralment il-VAT tal-input, peress li kien impossibbli li jiġi ddeterminat jekk ix-xiri mwettaq għall-finijiet tal-attività ekonomika tagħha kienx intiż għal tranżazzjonijiet suġġetti għall-VAT jew għal tranżazzjonijiet li, skont l-imsemmija awtoritajiet, kienu eżentati mill-VAT. Il-BNT setgħet tnaqqas integralment il-VAT tal-input għal dan ix-xiri biss jekk l-attivitajiet ta’ xandir ta’ emissjonijiet sportivi, ta’ ħolqien u ta’ xandir ta’ programmi ta’ divertiment kif ukoll ta’ xandir ta’ films barranin ikunu ffinanzjati integralment minn dħul mir-reklamar u mhux minn sussidji mill-baġit tal-Istat. Dan ma huwiex il-każ fil-każ inkwistjoni.
22 Permezz ta’ deċiżjoni tas‑27 ta’ Frar 2017, id-Direttur ċaħad l-ilment imressaq mill-BNT kontra l-avviż ta’ rettifika tat-taxxa tal‑14 ta’ Diċembru 2016.
23 Għaldaqstant, il-BNT ippreżentat rikors kontra din id-deċiżjoni quddiem l-Administrativen sad Sofia‑grad (il-Qorti Amministrattiva ta’ Sofija, il-Bulgarija), il-qorti tar-rinviju.
24 Dik il-qorti tqis li, sabiex tkun tista’ tingħata deċiżjoni dwar it-tilwima fil-kawża prinċipali, huwa neċessarju li jiġi ddeterminat jekk l-attività ta’ xandir ta’ emissjonijiet mill-BNT, bħala operatur pubbliku li lilu ż-ZRT tassenja funzjonijiet speċifiċi u li jirċievi sussidji mill-baġit tal-Istat, tikkostitwixxix provvista ta’ servizzi mwettqa bi ħlas, fis-sens tal-Artikolu 2(1)(ċ) tad-Direttiva dwar il-VAT, iżda eżentata mill-VAT skont l-Artikolu 132(1)(q) ta’ din id-direttiva, jew jekk tikkostitwixxix tranżazzjoni taxxabbli li taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-imsemmija direttiva. Skont l-imsemmija qorti, ir-risposta għal din id-domanda ser tippermetti li jiġi stabbilit jekk tali attività ta’ xandir għandhiex tittieħed inkunsiderazzjoni sabiex jiġi ddeterminat id-dritt għat-tnaqqis tal-VAT tal-input għat-tranżazzjonijiet taxxabbli li l-BNT hija d-destinatarja tagħhom.
25 Il-qorti tar-rinviju żżid li għalkemm, fis-sentenza tat‑22 ta’ Ġunju 2016, Český rozhlas (C‑11/15, EU:C:2016:470), il-Qorti tal-Ġustizzja eżaminat il-kwistjoni dwar jekk l-attività tax-xandir pubbliku tar-radju nazzjonali Ċek, li għaliha dan tal-aħħar kien jirċievi tariffi mħallsa mill-persuni li huma proprjetarji jew detentriċi ta’ riċevitur tar-radju, kienet tikkostitwixxi attività mwettqa bi ħlas, il-Qorti tal-Ġustizzja għadha ma ddeċidietx dwar l-attività tat-televiżjoni pubblika ffinanzjata minn sussidji mill-baġit tal-Istat.
26 Il-qorti tar-rinviju tippreċiża wkoll li għalkemm, fis-sentenza tagħha tas‑27 ta’ Marzu 2014, Le Rayon d’Or (C‑151/13, EU:C:2014:185), il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet dwar il-kwistjoni dwar jekk ħlas ta’ allowance, imwettaq minn fond nazzjonali ta’ assigurazzjoni għall-mard, jidħolx fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-VAT, minn dan ma tistax tiġi dedotta risposta univokali għall-finijiet tat-tilwima fil-kawża prinċipali.
27 Barra minn hekk, fil-każ li jkun hemm lok li jitqies li l-attività tal-BNT għandha natura doppja, jiġifieri li tinkludi kemm tranżazzjonijiet eżentati kif ukoll tranżazzjonijiet taxxabbli, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk tistax titnaqqas biss il-parti tal-VAT tal-input imħallsa li tista’ titqies li hija marbuta mal-parti tal-attività tagħha li għandha natura “kummerċjali”. Barra minn hekk, f’tali każ, dik il-qorti tistaqsi dwar il-kriterji skont liema għandha tiġi ddeterminata l-portata tad-dritt għal tnaqqis.
28 Huwa f’dan il-kuntest li l-Administrativen sad Sofia‑grad (il-Qorti Amministrattiva ta’ Sofija, il-Bulgarija) iddeċidiet li tissospendi l-proċedura quddiemha u tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:
“1) L-attività tat-televiżjoni pubblika li tikkonsisti fil-provvista lit-telespettaturi ta’ servizzi ta’ media awdjoviżiva, fil-każ li tkun iffinanzjata mill-Istat permezz ta’ sussidju, b’tali mod li t-telespettaturi ma jħallsu ebda tariffa għax-xandir televiżiv, tista’ titqies li hija provvista ta’ servizzi mwettqa bi ħlas, fis-sens tal-Artikolu 2(1)(c) tad-[Direttiva dwar il-VAT], jew għandu jitqies li tali attività ma hijiex provvista ta’ servizzi mwettqa bi ħlas fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni u ma taqax fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-imsemmija direttiva?
2) Fil-każ li tingħata risposta fis-sens li s-servizzi ta’ media awdjoviżiva pprovduti lit-telespettaturi mit-televiżjoni pubblika jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 2(1)(c) tad-[Direttiva dwar il-VAT], jista’ jitqies li dawn huma tranżazzjonijiet eżentati fis-sens tal-Artikolu 132(1)(q) tad-Direttiva, u leġiżlazzjoni nazzjonali li teżenta lil din l-attività għas-sempliċi raġuni li, sabiex teżerċitaha, it-televiżjoni pubblika tirċievi ħlasijiet mill-baġit tal-Istat, irrispettivament minn jekk din l-attività għandhiex ukoll natura kummerċjali, hija permissibbli?
3) L-Artikolu 168 tad-[Direttiva dwar il-VAT] jippermetti l-prattika fejn it-tnaqqis integrali tal-VAT tal-input fir-rigward tax-xiri ma jkunx jiddependi biss mid-destinazzjoni finali tal-imsemmi xiri (għall-finijiet ta’ attività taxxabbli jew le), iżda wkoll mill-mod ta’ finanzjament ta’ dan tal-aħħar, u b’mod partikolari minn jekk ix-xiri huwiex iffinanzjat kemm minn dħul proprju (servizzi ta’ reklamar jew oħrajn) u minn sussidji mill-Istat, u fejn id-dritt għat-tnaqqis sħiħ tal-VAT tal-input jiġi aċċettat biss għax-xiri ffinanzjat mid-dħul proprju iżda mhux għax-xiri ffinanzjat minn sussidji mill-Istat, bil-ħtieġa li ssir distinzjoni bejn dawn ix-xiri?
4) Fil-każ li jiġi deċiż li l-attività tat-televiżjoni pubblika hija komposta kemm minn tranżazzjonijiet taxxabbli u kemm minn tranżazzjonijiet eżentati, fid-dawl tal-mod ta’ finanzjament ibridu tagħha, x’inhi l-portata tad-dritt għat-tnaqqis tal-VAT tal-input u liema huma l-kriterji li għandhom jiġu applikati għall-finijiet tad-determinazzjoni tagħha?”
Fuq id-domandi preliminari
Fuq l-ewwel domanda
29 Permezz tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju qiegħda tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 2(1)(ċ) tad-Direttiva dwar il-VAT għandux jiġi interpretat fis-sens li l-attività ta’ fornitur pubbliku nazzjonali tat-televiżjoni, li tikkonsisti fil-provvista lit-telespettaturi ta’ servizzi ta’ media awdjoviżiva, li hija ffinanzjata mill-Istat permezz ta’ sussidju u li ma tagħti lok għall-ħlas ta’ ebda tariffa għax-xandir televiżiv mit-telespettaturi, tikkostitwixxix provvista ta’ servizzi mwettqa bi ħlas, fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni.
30 F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, konformement mal-Artikolu 2(1)(ċ) tad-Direttiva dwar il-VAT, li jiddefinixxi l-kamp ta’ applikazzjoni tal-VAT, huma suġġetti għal din it-taxxa l-provvisti ta’ servizzi mwettqa bi ħlas fit-territorju ta’ Stat Membru minn persuna taxxabbli li taġixxi bħala tali.
31 Provvista ta’ servizzi tkun imwettqa “bi ħlas”, fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni, biss jekk bejn il-fornitur u l-benefiċjarju teżisti relazzjoni legali li fil-kuntest tagħha jiġu skambjati provvisti reċiproċi, fejn il-ħlas irċevut mill-fornitur ikun jikkostitwixxi l-korrispettiv effettiv ta’ servizz individwalizzabbli pprovdut lill-benefiċjarju. Dan ikun il-każ jekk tkun teżisti rabta diretta bejn is-servizz ipprovdut u l-korrispettiv irċevut (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tat‑8 ta’ Marzu 1988, Apple and Pear Development Council, 102/86, EU:C:1988:120, punti 11, 12 u 16; tat‑22 ta’ Ġunju 2016, Český rozhlas, C‑11/15, EU:C:2016:470, punt 22; kif ukoll tat‑22 ta’ Novembru 2018, MEO – Serviços de Comunicações e Multimédia, C‑295/17, EU:C:2018:942, punt 39).
32 Għal dak li jirrigwarda s-servizzi ta’ media awdjoviżiva li huma pprovduti, minn fornitur pubbliku nazzjonali, lit-telespettaturi, li huma ffinanzjati mill-Istat permezz ta’ sussidju u li ma jagħtu lok għall-ħlas ta’ ebda tariffa mit-telespettaturi, ma teżistix relazzjoni legali bejn dan il-fornitur u dawn it-telespettaturi li matulha servizzi reċiproċi jiġu skambjati, u lanqas rabta diretta bejn dawn is-servizzi ta’ media awdjoviżiva u dan is-sussidju (ara, b’analoġija, is-sentenza tat‑22 ta’ Ġunju 2016, Český rozhlas, C‑11/15, EU:C:2016:470, punt 23).
33 Fil-fatt, qabelxejn, għandu jiġi osservat li, fil-kuntest tal-provvista tal-imsemmija servizzi, l-imsemmi fornitur u l-imsemmija telespettaturi ma huma marbuta minn ebda relazzjoni kuntrattwali jew tranżazzjoni li tinkludi stipulazzjoni ta’ prezz, u lanqas minn impenn legali mogħti liberament wieħed lejn l-ieħor. Barra minn hekk, l-aċċess tal-istess telespettaturi għas-servizzi ta’ media awdjoviżiva pprovduti mill-istess fornitur huwa liberu u l-attività kkonċernata tibbenefika, b’mod ġenerali, lit-telespettaturi potenzjali kollha.
34 Sussegwentement, għandu jiġi osservat li s-sussidju kif ukoll l-attività ssussidjata huma organizzati abbażi tal-liġi. L-għoti tas-sussidju, li huwa intiż sabiex jiffinanzja, b’mod ġenerali, l-attivitajiet tal-fornitur pubbliku nazzjonali, li jikkonsistu fil-preparazzjoni, fil-ħolqien u fix-xandir ta’ emissjonijiet nazzjonali u reġjonali u li huwa ddeterminat b’riferiment għal tariffa regolatorja għal kull siegħa ta’ programmazzjoni, huwa indipendenti mill-użu effettiv, mit-telespettaturi, tas-servizzi ta’ media awdjoviżiva pprovduti, mill-identità jew ukoll min-numru konkret ta’ telespettaturi għal kull programm.
35 Barra minn hekk, għal dak li jirrigwarda d-domandi tal-qorti tar-rinviju bbażati fuq il-paralleliżmu li jista’ jitwettaq bejn is-sitwazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali u dik li minnha oriġinat il-kawża li tat lok għas-sentenza tas‑27 ta’ Marzu 2014, Le Rayon d’Or (C‑151/13, EU:C:2014:185), hemm lok li jiġi kkonstatat li dawn is-sitwazzjonijiet ma humiex paragunabbli.
36 Il-kawża li tat lok għal dik is-sentenza kienet tirrigwarda n-natura taxxabbli ta’ “allowance għal kura” li fond nazzjonali ta’ assigurazzjoni għall-mard kien iħallas lil stabbilimenti ta’ akkomodazzjoni għal persuni anzjani dipendenti għall-provvista ta’ servizzi ta’ kura lir-residenti tagħhom u li l-kalkolu tagħha kien jieħu inkunsiderazzjoni b’mod partikolari n-numru ta’ residenti milqugħa f’kull stabbiliment u l-livell ta’ dipendenza tagħhom. Fl-imsemmija sentenza, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li kienet teżisti rabta diretta bejn il-provvisti ta’ servizzi pprovduti minn dawn l-istabbilimenti lir-residenti tagħhom u l-korrispettiv irċevut, jiġifieri dan l-“allowance għal kura”, b’tali mod li tali ħlas ta’ allowance kien jikkostitwixxi l-korrispettiv ta’ servizzi ta’ kura mwettqa bi ħlas minn wieħed mill-imsemmija stabbilimenti favur ir-residenti tiegħu u kien jaqa’, għal dan il-għan, taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-VAT. Hija ppreċiżat, f’dan ir-rigward, li l-fatt li l-benefiċjarju dirett tal-provvisti ta’ servizzi inkwistjoni ma huwiex il-fond nazzjonali ta’ assigurazzjoni għall-mard li jħallas l-allowance, iżda l-assigurat tagħha, ma huwiex ta’ natura li jikser ir-rabta diretta eżistenti bejn il-provvista ta’ servizzi mwettqa u l-korrispettiv irċevut (sentenza tas‑27 ta’ Marzu 2014, Le Rayon d’Or, C‑151/13, EU:C:2014:185, punt 35).
37 Issa, f’dan il-każ, ma teżistix bejn l-Istat, li jħallas sussidju mill-baġit tiegħu sabiex jiffinanzja servizzi ta’ media awdjoviżiva, u t-telespettaturi, li jibbenefikaw minn dawn is-servizzi, relazzjoni analoga għal dik eżistenti bejn fond ta’ assigurazzjoni għall-mard u l-persuni assigurati miegħu. Fil-fatt, kif ġie osservat fil-punt 33 ta’ din is-sentenza, l-imsemmija servizzi ma humiex intiżi għal persuni li jistgħu jiġu identifikati b’mod ċar, iżda għat-telespettaturi potenzjali kollha. Barra minn hekk, huwa b’riferiment għal tariffa regolatorja għal kull siegħa ta’ programmazzjoni u mingħajr ebda teħid inkunsiderazzjoni tal-identità u tan-numru ta’ utenti tas-servizz ipprovdut li jiġi ddeterminat l-ammont tas-sussidju kkonċernat.
38 Fl-aħħar nett, ebda konklużjoni differenti ma tista’ tinsilet mill-Artikolu 25(ċ) tad-Direttiva dwar il-VAT. Ċertament, skont din id-dispożizzjoni, provvista ta’ servizzi tista’ tikkonsisti, b’mod partikolari, fl-eżekuzzjoni ta’ servizz skont ordni magħmula minn jew f’isem awtorità pubblika jew skont il-liġi. Madankollu, kif osserva l-Avukat Ġenerali fil-punti 35 u 36 tal-konklużjonijiet tiegħu, din id-dispożizzjoni, li tippreċiża sempliċement li provvista ta’ servizzi “tista’” tieħu tali forma, ma tistax isservi ta’ bażi sabiex tissuġġetta għall-VAT provvisti ta’ servizzi li ma jitwettqux bi ħlas, fis-sens tal-Artikolu 2(1)(ċ) ta’ din id-direttiva.
39 Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, ir-risposta li għandha tingħata għall-ewwel domanda hija li l-Artikolu 2(1)(ċ) tad-Direttiva dwar il-VAT għandu jiġi interpretat fis-sens li l-attività ta’ fornitur pubbliku nazzjonali tat-televiżjoni, li tikkonsisti fil-provvista lit-telespettaturi ta’ servizzi ta’ media awdjoviżiva, li hija ffinanzjata mill-Istat permezz ta’ sussidju u li ma tagħti lok għall-ħlas ta’ ebda tariffa għax-xandir televiżiv mit-telespettaturi, ma tikkostitwixxix provvista ta’ servizzi mwettqa bi ħlas, fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni.
Fuq it-tieni domanda
40 It-tieni domanda, li tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 132(1)(q) tad-Direttiva dwar il-VAT, tikkonċerna l-każ fejn l-attività msemmija fl-ewwel domanda għandha tiġi kklassifikata bħala provvista ta’ servizzi mwettqa bi ħlas, fis-sens tal-Artikolu 2(1)(ċ) ta’ din id-direttiva, u hija tikkonċerna, essenzjalment, il-kwistjoni dwar jekk tali provvista hijiex eżentata.
41 Issa, minn naħa, mir-risposta għall-ewwel domanda jirriżulta li tali attività ma taqax taħt il-kunċett ta’ “provvista ta’ servizzi mwettqa bi ħlas”, fis-sens tal-Artikolu 2(1)(ċ) tal-imsemmija direttiva, b’tali mod li ma tikkostitwixxix tranżazzjoni taxxabbli, fis-sens tal-istess direttiva.
42 Min-naħa l-oħra, għandu jitfakkar li l-Artikolu 132(1)(q) tad-Direttiva dwar il-VAT, li jipprevedi l-eżenzjoni tal-“attivitajiet, għajr dawk ta’ natura kummerċjali, imwettqa minn korpi pubbliċi tar-radju u tat-televiżjoni”, huwa applikabbli biss bil-kundizzjoni li dawn l-attivitajiet ikunu “suġġetti għall-VAT”, fis-sens tal-Artikolu 2 ta’ din id-direttiva (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat‑22 ta’ Ġunju 2016, Český rozhlas, C‑11/15, EU:C:2016:470, punt 32).
43 F’dawn iċ-ċirkustanzi, ma hemmx lok li tingħata risposta għat-tieni domanda.
Fuq it-tielet u r-raba’ domanda
44 Preliminarjament, għandu jiġi osservat li mill-elementi tal-proċess li għandha l-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li t-tielet u r-raba’ domanda, li jirrigwardaw id-dritt għat-tnaqqis tal-VAT tal-input imħallsa, jikkonċernaw il-każ fejn l-attività ta’ fornitur pubbliku nazzjonali tat-televiżjoni, li tikkonsisti fil-provvista lit-telespettaturi ta’ servizzi ta’ media awdjoviżiva, li hija ffinanzjata mill-Istat permezz ta’ sussidju u li ma tagħti lok għall-ħlas ta’ ebda tariffa għax-xandir televiżiv mit-telespettaturi, għandha tiġi kklassifikata bħala provvista ta’ servizzi mwettqa bi ħlas, u għaldaqstant, bħala tranżazzjoni taxxabbli, fis-sens tal-Artikolu 2(1)(ċ) tad-Direttiva dwar il-VAT. Il-qorti tar-rinviju qiegħda tfittex għalhekk li tingħata preċiżazzjoni fir-rigward tad-determinazzjoni tal-portata tad-dritt għat-tnaqqis tal-VAT tal-input imħallsa minn persuna taxxabbli li twettaq kemm tranżazzjonijiet taxxabbli kif ukoll tranżazzjonijiet eżentati.
45 Issa, mir-risposta għall-ewwel domanda jirriżulta li din l-attività ma tikkostitwixxix provvista ta’ servizzi mwettqa bi ħlas, fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni.
46 Madankollu, għandu jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita, fil-kuntest tal-kooperazzjoni bejn il-qrati nazzjonali u l-Qorti tal-Ġustizzja stabbilita mill-Artikolu 267 TFUE, din tal-aħħar għandha tagħti lill-qorti nazzjonali risposta utli li tgħinha tiddeċiedi l-kawża mressqa quddiemha. Minn din il-perspettiva, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha, jekk ikun meħtieġ, tifformula mill-ġdid id-domandi magħmula lilha (sentenzi tal‑5 ta’ Marzu 2020, X (Eżenzjoni mill-VAT għal konsultazzjonijiet telefoniċi), C‑48/19, EU:C:2020:169, punt 35, kif ukoll tal‑25 ta’ Novembru 2020, SABAM, C‑372/19, EU:C:2020:959, punt 20 u l-ġurisprudenza ċċitata).
47 F’dawn iċ-ċirkustanzi, u sabiex il-qorti tar-rinviju tingħata risposta utli u kompleta, it-tielet u r-raba’ domanda għandhom jiġu fformulati mill-ġdid u eżaminati flimkien, fis-sens li, permezz ta’ dawn id-domandi, il-qorti tar-rinviju qiegħda tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 168 tad-Direttiva dwar il-VAT għandux jiġi interpretat fis-sens li l-fornitur pubbliku nazzjonali tat-televiżjoni huwa awtorizzat inaqqas, integralment jew parzjalment, il-VAT tal-input imħallsa għal xiri ta’ oġġetti u ta’ servizzi użati għall-finijiet tal-attivitajiet tiegħu li jagħtu lok għal dritt għal tnaqqis u tal-attivitajiet tiegħu li ma jaqgħux fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-VAT.
48 F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, id-dritt tal-persuni taxxabbli li jnaqqsu, mill-VAT li huma suġġetti għaliha, il-VAT dovuta jew imħallsa għall-oġġetti akkwistati jew għas-servizzi rċevuti minnhom upstream jikkostitwixxi prinċipju fundamentali inerenti għas-sistema komuni tal-VAT stabbilit mil-leġiżlazzjoni tal-Unjoni. Kif il-Qorti tal-Ġustizzja enfasizzat repetutament, dan id-dritt jifforma parti mill-mekkaniżmu tal-VAT u ma jistax, bħala prinċipju, jiġi limitat (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tal‑15 ta’ Settembru 2016, Senatex, C‑518/14, EU:C:2016:691, punti 26 u 37 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata, u tat‑18 ta’ Marzu 2021, A. (Eżerċizzju tad-dritt għal tnaqqis), C‑895/19, EU:C:2021:216, punt 32).
49 Fil-fatt, is-sistema ta’ tnaqqis stabbilita mid-Direttiva dwar il-VAT hija intiża li tneħħi kompletament minn fuq in-negozjant il-piż tal-VAT dovuta jew imħallsa fil-kuntest tal-attivitajiet ekonomiċi tiegħu. Is-sistema komuni tal-VAT tiggarantixxi, konsegwentement, in-newtralità fir-rigward tal-piż fiskali tal-attivitajiet ekonomiċi kollha, irrispettivament mill-għanijiet jew mir-riżultati tagħhom, sakemm l-imsemmija attivitajiet ikunu, bħala prinċipju, huma stess suġġetti għall-VAT (sentenzi tal‑10 ta’ Novembru 2016, Baštová, C‑432/15, EU:C:2016:855, punt 42 u l-ġurisprudenza ċċitata, kif ukoll tat‑18 ta’ Marzu 2021, A. (Eżerċizzju tad-dritt għal tnaqqis), C‑895/19, EU:C:2021:216, punt 33).
50 F’dan ir-rigward, fl-ewwel lok, mill-Artikolu 168 tad-Direttiva dwar il-VAT jirriżulta li, sabiex tkun tista’ tibbenefika mid-dritt għal tnaqqis, huwa meħtieġ, minn naħa, li l-persuna kkonċernata tkun “persuna taxxabbli” fis-sens ta’ din id-direttiva, u, min-naħa l-oħra, li l-oġġetti jew is-servizzi invokati sabiex jistabbilixxu dan id-dritt jintużaw downstream mill-persuna taxxabbli għall-finijiet tat-tranżazzjonijiet taxxabbli tagħha, u li, upstream, dawn l-oġġetti jew dawn is-servizzi jkunu pprovduti minn persuna taxxabbli oħra (sentenzi tal‑5 ta’ Lulju 2018, Marle Participations, C‑320/17, EU:C:2018:537, punt 26, u l-ġurisprudenza ċċitata, kif ukoll tat‑3 ta’ Lulju 2019, The Chancellor, Masters and Scholars of the University of Cambridge, C‑316/18, EU:C:2019:559, punt 23).
51 Għall-kuntrarju, meta l-oġġetti jew is-servizzi akkwistati minn persuna taxxabbli jkollhom rabta mat-tranżazzjonijiet eżentati jew ma jkunux jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-VAT, la jkun hemm ġbir ta’ taxxa tal-output u lanqas tnaqqis ta’ taxxa tal-input (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tal‑14 ta’ Settembru 2017, Iberdrola Inmobiliaria Real Estate Investments, C‑132/16, EU:C:2017:683, punt 30, u tat‑3 ta’ Lulju 2019, The Chancellor, Masters and Scholars of the University of Cambridge, C‑316/18, EU:C:2019:559, punt 24).
52 Minn din il-ġurisprudenza jirriżulta li huwa l-użu tal-oġġetti u tas-servizzi akkwistati upstream għall-finijiet ta’ tranżazzjonijiet taxxabbli li jiġġustifika t-tnaqqis tal-VAT tal-input imħallsa. Fi kliem ieħor, il-metodu ta’ finanzjament ta’ dan ix-xiri, kemm jekk permezz ta’ dħul li jirriżulta minn attivitajiet ekonomiċi jew ta’ sussidji rċevuti mill-baġit tal-Istat, huwa irrilevanti għad-determinazzjoni tad-dritt għal tnaqqis.
53 Fit-tieni lok, sa fejn persuna taxxabbli tuża l-oġġetti u s-servizzi akkwistati upstream kemm għal tranżazzjonijiet li jagħtu lok għal dritt għal tnaqqis kif ukoll għal tranżazzjonijiet li ma jaqgħux fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-VAT, għandu jingħad ukoll li mill-Artikoli 173 sa 175 tad-Direttiva dwar il-VAT jirriżulta li l-kalkolu tat-tnaqqis pro rata sabiex jiġi ddeterminat l-ammont tal-VAT li jista’ jitnaqqas huwa, bħala prinċipju, irriżervat biss għall-oġġetti u għas-servizzi użati minn persuna taxxabbli sabiex twettaq kemm tranżazzjonijiet ekonomiċi li jagħtu lok għal dritt għal tnaqqis kif ukoll dawk li ma jagħtux lok għal dritt għal tnaqqis (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tal‑14 ta’ Diċembru 2016, Mercedes Benz Italia, C‑378/15, EU:C:2016:950, punt 34, u tal‑25 ta’ Lulju 2018, Gmina Ryjewo, C‑140/17, EU:C:2018:595, punt 57), bħat-tranżazzjonijiet eżentati (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tad‑29 ta’ April 2004, EDM, C‑77/01, EU:C:2004:243, punt 73).
54 Min-naħa l-oħra, peress li l-VAT tal-input imħallsa fuq spejjeż sostnuti minn persuna taxxabbli ma tistax tagħti lok għal dritt għal tnaqqis sa fejn din tirrigwarda attivitajiet li, fid-dawl tan-natura mhux ekonomika tagħhom, ma jaqgħux fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva tal-VAT (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat‑13 ta’ Marzu 2008, Securenta, C‑437/06, EU:C:2008:166, punt 30), tali attivitajiet għandhom jiġu esklużi mill-kalkolu tat-tnaqqis pro rata msemmi fl-Artikoli 173 sa 175 tad-Direttiva dwar il-VAT (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tad‑29 ta’ April 2004, EDM, C‑77/01, EU:C:2004:243, punt 54 u l-ġurisprudenza ċċitata).
55 F’dan ir-rigward, mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li d-determinazzjoni tal-metodi u tal-kriterji ta’ tqassim tal-ammonti tal-VAT tal-input imħallsa bejn attivitajiet ekonomiċi u attivitajiet mhux ekonomiċi taqa’ taħt is-setgħa diskrezzjonali tal-Istati Membri. Fl-eżerċizzju ta’ din is-setgħa, dawn tal-aħħar għandhom jieħdu inkunsiderazzjoni l-għan u l-istruttura ta’ din id-direttiva u, f’dan ir-rigward, jipprevedu metodu ta’ kalkolu li jirrifletti oġġettivament il-parti ta’ imputazzjoni reali tal-ispejjeż tal-input għal kull waħda minn dawn iż-żewġ attivitajiet (sentenzi tas‑6 ta’ Settembru 2012, Portugal Telecom, C‑496/11, EU:C:2012:557, punt 42, u tal‑25 ta’ Lulju 2018, Gmina Ryjewo, C‑140/17, EU:C:2018:595, punt 58), sabiex jiġi ggarantit li t-tnaqqis isir biss għall-parti tal-VAT li hija proporzjonali għall-ammont relatat mat-tranżazzjonijiet li jagħtu lok għal dritt għal tnaqqis (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tat‑13 ta’ Marzu 2008, Securenta, C‑437/06, EU:C:2008:166, punt 37, u tat‑12 ta’ Novembru 2020, Sonaecom, C‑42/19, EU:C:2020:913, punt 47).
56 Fil-kuntest tal-eżerċizzju ta’ din is-setgħa diskrezzjonali, l-Istati Membri jistgħu japplikaw kull kriterju ta’ tqassim xieraq, bħal kriterju ta’ tqassim skont in-natura tat-tranżazzjoni, mingħajr ma jkunu obbligati jillimitaw ruħhom għal metodu wieħed partikolari (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat‑13 ta’ Marzu 2008, Securenta, C‑437/06, EU:C:2008:166, punt 38).
57 Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, ir-risposta li għandha tingħata għat-tielet u għar-raba’ domanda hija li l-Artikolu 168 tad-Direttiva dwar il-VAT għandu jiġi interpretat fis-sens li l-fornitur pubbliku nazzjonali tat-televiżjoni huwa awtorizzat inaqqas il-VAT tal-input imħallsa għal xiri ta’ oġġetti u ta’ servizzi użati għall-finijiet tal-attivitajiet tiegħu li jagħtu lok għal dritt għal tnaqqis u li ma huwiex awtorizzat inaqqas il-VAT tal-input imħallsa għal xiri ta’ oġġetti u ta’ servizzi użati għall-finijiet tal-attivitajiet tiegħu li ma jaqgħux fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-VAT. Huma l-Istati Membri li għandhom jiddeterminaw il-metodi u l-kriterji ta’ tqassim tal-ammonti tal-VAT tal-input imħallsa bejn tranżazzjonijiet taxxabbli u tranżazzjonijiet li ma jaqgħux fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-VAT, billi jieħdu inkunsiderazzjoni l-għan u l-istruttura ta’ din id-direttiva b’osservanza tal-prinċipju ta’ proporzjonalità.
Fuq l-ispejjeż
58 Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija dik il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas‑sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.
Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (Ir-Raba’ Awla) taqta’ u tiddeċiedi:
1) L-Artikolu 2(1)(ċ) tad-Direttiva tal-Kunsill 2006/112/KE tat‑28 ta’ Novembru 2006 dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud għandu jiġi interpretat fis-sens li l-attività ta’ fornitur pubbliku nazzjonali tat-televiżjoni, li tikkonsisti fil-provvista lit-telespettaturi ta’ servizzi ta’ media awdjoviżiva, li hija ffinanzjata mill-Istat permezz ta’ sussidju u li ma tagħti lok għall-ħlas ta’ ebda tariffa għax-xandir televiżiv mit-telespettaturi, ma tikkostitwixxix provvista ta’ servizzi mwettqa bi ħlas, fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni.
2) L-Artikolu 168 tad-Direttiva 2006/112 għandu jiġi interpretat fis-sens li l-fornitur pubbliku nazzjonali tat-televiżjoni huwa awtorizzat inaqqas il-VAT tal-input imħallsa għal xiri ta’ oġġetti u ta’ servizzi użati għall-finijiet tal-attivitajiet tiegħu li jagħtu lok għal dritt għal tnaqqis u li ma huwiex awtorizzat inaqqas il-VAT tal-input imħallsa għal xiri ta’ oġġetti u ta’ servizzi użati għall-finijiet tal-attivitajiet tiegħu li ma jaqgħux fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-VAT. Huma l-Istati Membri li għandhom jiddeterminaw il-metodi u l-kriterji ta’ tqassim tal-ammonti tal-VAT tal-input imħallsa bejn tranżazzjonijiet taxxabbli u tranżazzjonijiet li ma jaqgħux fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-VAT, billi jieħdu inkunsiderazzjoni l-għan u l-istruttura ta’ din id-direttiva b’osservanza tal-prinċipju ta’ proporzjonalità.
Firem
* Lingwa tal-kawża: il-Bulgaru.