BG
ES
CS
DA
DE
ET
EL
EN
FR
HR
IT
LV
LT
HU
MT
NL
PL
PT
RO
SK
SL
FI
SVInfo
- Referral date: 13-05-2019
- Show case reference
- Ruling date: 21-10-2021
References in this case
Highlight in text
GoΠροσωρινό κείμενο
ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (ένατο τμήμα)
της 21ης Οκτωβρίου 2021 (*)
«Προδικαστική παραπομπή – Φόρος προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ)°– Οδηγία 2006/112/ΕΚ – Άρθρο 132, παράγραφος 1, στοιχεία θʹ και ιʹ – Απαλλαγές ορισμένων δραστηριοτήτων γενικού συμφέροντος – Εκπαίδευση των παιδιών ή των νέων, σχολική ή πανεπιστημιακή εκπαίδευση – Σχολική ή πανεπιστημιακή εκπαίδευση – Βασικά μαθήματα κολύμβησης»
Στην υπόθεση C-373/19,
με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Bundesfinanzhof (Ομοσπονδιακό Φορολογικό Δικαστήριο, Γερμανία) με απόφαση της 27ης Μαρτίου 2019, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 13 Μαΐου 2019, στο πλαίσιο της δίκης
Finanzamt München Abteilung III
κατά
Dubrovin & Tröger GbR – Aquatics
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (ένατο τμήμα),
συγκείμενο από τους K. Jürimäe, πρόεδρο του τρίτου τμήματος, ασκούσα καθήκοντα προέδρου του ενάτου τμήματος, S. Rodin (εισηγητή) και N. Piçarra, δικαστές,
γενικός εισαγγελέας: M. Szpunar
γραμματέας: A. Calot Escobar
έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία,
λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν:
– η Γερμανική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από την S. Eisenberg και τον J. Möller,
– η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από την N. Gossement και τον R. Pethke,
κατόπιν της αποφάσεως που έλαβε, αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα, να εκδικάσει την υπόθεση χωρίς ανάπτυξη προτάσεων,
εκδίδει την ακόλουθη
Απόφαση
1 Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία του άρθρου 132, παράγραφος 1, στοιχεία θʹ και ιʹ, της οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2006, σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας (ΕΕ 2006, L 347, σ. 1).
2 Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ της Finanzamt München Abteilung III (φορολογικής αρχής του Μονάχου, τρίτο τμήμα, Γερμανία) (στο εξής: φορολογική αρχή) και της Dubrovin & Tröger – Aquatics (στο εξής: Dubrovin & Tröger) σχετικά με την άρνηση της φορολογικής αρχής να απαλλάξει από τον φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) τις υπηρεσίες μαθημάτων κολύμβησης που παρέχει η Dubrovin & Tröger.
Το νομικό πλαίσιο
Το δίκαιο της Ένωσης
3 Ο τίτλος IX της οδηγίας 2006/112, που επιγράφεται «Απαλλαγές», περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, το κεφάλαιο 2, που αφορά τις «[α]παλλαγές ορισμένων δραστηριοτήτων γενικού συμφέροντος», στο οποίο περιέχεται το άρθρο 132, του οποίου η παράγραφος 1 ορίζει τα εξής:
«Τα κράτη μέλη απαλλάσσουν τις ακόλουθες πράξεις:
[…]
θ) την εκπαίδευση των παιδιών ή των νέων, τη σχολική ή πανεπιστημιακή εκπαίδευση, την επαγγελματική εκπαίδευση, επιμόρφωση ή επανακατάρτιση καθώς και τις στενά συνδεόμενες με αυτές παροχές υπηρεσιών και παραδόσεις αγαθών, που πραγματοποιούνται από οργανισμούς δημόσιου δικαίου που επιδιώκουν τους ανωτέρω σκοπούς ή από οργανισμούς που το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος αναγνωρίζει ότι έχουν παρεμφερείς σκοπούς,
ι) τα ιδιαίτερα μαθήματα που παραδίδονται από εκπαιδευτικούς και τα οποία αφορούν τη σχολική ή πανεπιστημιακή εκπαίδευση,
[…]».
Το γερμανικό δίκαιο
4 Κατά το άρθρο 1, παράγραφος 1, του Umsatzsteuergesetz (νόμου περί φόρου κύκλου εργασιών), της 21ης Φεβρουαρίου 2005 (BGBl. 2005 I, σ. 386), όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο για τη διαφορά της κύριας δίκης χρόνο:
«Στον φόρο κύκλου εργασιών υπόκεινται οι ακόλουθες πράξεις:
1. οι παραδόσεις αγαθών και οι λοιπές παροχές τις οποίες πραγματοποιεί εξ επαχθούς αιτίας επιχειρηματίας στην ημεδαπή στο πλαίσιο της επιχειρηματικής του δραστηριότητας. […]
[…]»
5 Το άρθρο 4 του UStG, το οποίο επιγράφεται «Απαλλαγές των παραδόσεων αγαθών και των λοιπών παροχών», ορίζει τα εξής:
«Μεταξύ των πράξεων που εμπίπτουν στο άρθρο 1, παράγραφος 1, σημείο 1, του παρόντος νόμου, απαλλάσσονται από τον φόρο οι εξής:
[…]
21. a) οι παροχές ιδιωτικών σχολείων καθώς και άλλων ιδρυμάτων παροχής γενικής παιδείας ή επαγγελματικής καταρτίσεως οι οποίες εξυπηρετούν άμεσα τον σχολικό και εκπαιδευτικό σκοπό,
aa) εφόσον οι εν λόγω σχολές και/ή τα εν λόγω ιδρύματα έχουν λάβει κρατική άδεια λειτουργίας ως ισότιμες σχολές δυνάμει του άρθρου 7, παράγραφος 4, του Grundgesetz (Θεμελιώδους Νόμου) ή έχουν λάβει άδεια λειτουργίας βάσει της νομοθεσίας ομόσπονδου κράτους, ή
bb) εφόσον η αρμόδια αρχή ομόσπονδου κράτους πιστοποιεί ότι οι εν λόγω σχολές και/ή τα εν λόγω ιδρύματα προετοιμάζουν νομίμως για την άσκηση επαγγέλματος ή για εξετάσεις ενώπιον νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου,
b) οι παραδόσεις μαθημάτων από ανεξάρτητους εκπαιδευτικούς που εξυπηρετούν άμεσα τον σχολικό και εκπαιδευτικό σκοπό
aa) σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα κατά την έννοια των άρθρων 1 και 70 του Hochschulrahmengesetz (νόμου-πλαισίου για τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα) και σε δημόσιες σχολές παροχής γενικής παιδείας ή επαγγελματικής κατάρτισης, ή
bb) σε ιδιωτικές σχολές και σε άλλα ιδρύματα παροχής γενικής παιδείας ή επαγγελματικής κατάρτισης, εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις του στοιχείου a·
22. a) οι διαλέξεις, τα μαθήματα και άλλες εκδηλώσεις επιστημονικού ή διδακτικού χαρακτήρα που πραγματοποιούνται από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, ανώτατες σχολές διοικήσεως και οικονομικών, ανοικτά πανεπιστήμια ή ιδρύματα που εξυπηρετούν σκοπούς κοινής ωφελείας ή τον σκοπό κάποιας επαγγελματικής ομοσπονδίας, αν τα έσοδα χρησιμοποιούνται κυρίως για την κάλυψη των εξόδων,
b) άλλες πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται από τους αναφερόμενους υπό στοιχείο a φορείς, όταν η αμοιβή συνίσταται στα έξοδα συμμετοχής·
[…]».
Η διαφορά της κύριας δίκης και τα προδικαστικά ερωτήματα
6 Η Dubrovin & Tröger είναι αστική εταιρία η οποία διαχειρίζεται σχολή κολύμβησης. Στο πλαίσιο της δραστηριότητάς της, παραδίδει, κατά κύριο λόγο σε παιδιά, μαθήματα διαφόρων επιπέδων για την εκμάθηση των βασικών αρχών και των τεχνικών της κολύμβησης. Κατά την άποψή της, οι παροχές αυτές υπηρεσιών πρέπει να απαλλάσσονται από τον ΦΠΑ.
7 Η φορολογική αρχή, εκτιμώντας, κατόπιν φορολογικού ελέγχου για τα έτη 2007 έως 2011, ότι οι εν λόγω παροχές δεν ενέπιπταν στις απαλλαγές από τον ΦΠΑ που προβλέπει το άρθρο 4, σημεία 21 και 22, του UStG, εξέδωσε, στις 22 Νοεμβρίου 2011, στις 3 Σεπτεμβρίου 2012 και στις 12 Αυγούστου 2013, ετήσιες πράξεις επιβολής ΦΠΑ για τα έτη αυτά.
8 Η Dubrovin & Tröger άσκησε διοικητική ένσταση κατά των πράξεων αυτών και, μετά την απόρριψή της, προσέφυγε ενώπιον του Finanzgericht (φορολογικού δικαστηρίου, Γερμανία).
9 Ενόσω εκκρεμούσε η προσφυγή, η φορολογική αρχή εξέδωσε στις 21 Δεκεμβρίου 2017 τροποποιητικές ετήσιες πράξεις με τις οποίες ενέμεινε μεν στον χαρακτηρισμό ως φορολογητέων πράξεων των επίμαχων παροχών υπηρεσιών στην κύρια δίκη, αλλά έλαβε υπόψη τον ΦΠΑ επί των εισροών και δέχθηκε την έκπτωσή του. Σύμφωνα με τους εφαρμοστέους κανόνες φορολογικής διαδικασίας, οι εν λόγω τροποποιητικές πράξεις κατέστησαν το αντικείμενο της δίκης ενώπιον του Finanzgericht (φορολογικού δικαστηρίου).
10 Το δικαστήριο αυτό δέχθηκε την προσφυγή υπογραμμίζοντας ότι, μολονότι το εθνικό δίκαιο δεν προέβλεπε απαλλαγή των επίμαχων παροχών υπηρεσιών, αυτές έπρεπε να τύχουν απαλλαγής δυνάμει του άρθρου 132 παράγραφος 1, στοιχείο ιʹ, της οδηγίας 2006/112, όπως έχει ερμηνευθεί από το Δικαστήριο και το Bundesfinanzhof (Ομοσπονδιακό Φορολογικό Δικαστήριο, Γερμανία).
11 Ειδικότερα, το Finanzgericht (φορολογικό δικαστήριο) έκρινε ότι η διδασκαλία των βασικών τεχνικών της κολύμβησης αποτελεί σχολική εκπαίδευση και ότι, επιπλέον, μια αστική εταιρία μπορεί να επικαλεστεί, όπως και μία ατομική επιχείρηση, το άρθρο 132 παράγραφος 1, στοιχείο ιʹ, της οδηγίας 2006/112.
12 Η φορολογική αρχή άσκησε αναίρεση κατά της απόφασης του Finanzgericht (φορολογικού δικαστηρίου) ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, του Bundesfinanzhof (Ομοσπονδιακού Φορολογικού Δικαστηρίου). Υποστήριξε, μεταξύ άλλων, ότι οι επίμαχες στην κύρια δίκη παροχές υπηρεσιών δεν εμπίπτουν ούτε κατά το δίκαιο της Ένωσης ούτε κατά το εθνικό δίκαιο στις απαλλαγές από τον ΦΠΑ, για τον λόγο ότι η Dubrovin & Tröger δεν έχει την ιδιότητα του εκπαιδευτικού που παραδίδει ιδιαίτερα μαθήματα, κατά την έννοια του άρθρου 132, παράγραφος 1, στοιχείο ιʹ, της οδηγίας 2006/112.
13 Ως προς το ζήτημα αυτό, το αιτούν δικαστήριο εκτιμά, πρώτον, ότι οι υπηρεσίες που παρέχει η Dubrovin & Tröger αποτελούν εκπαίδευση, κατά την έννοια του άρθρου 132, παράγραφος 1, στοιχεία θʹ και ιʹ, της οδηγίας 2006/112, δεδομένου ότι υφίσταται ισχυρό γενικό συμφέρον για την εκμάθηση της θεμελιώδους αυτής βασικής δεξιότητας, δηλαδή της κολύμβησης, την οποία πρέπει να έχει κάθε άνθρωπος, προκειμένου να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στο υδάτινο περιβάλλον.
14 Το αιτούν δικαστήριο προσθέτει ότι η υπό κρίση υπόθεση διαφέρει από την υπόθεση επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση της 14ης Μαρτίου 2019, A & G Fahrschul-Akademie (C-449/17, EU:C:2019:202), με την οποία το Δικαστήριο έκρινε ότι ο όρος «σχολική ή πανεπιστημιακή εκπαίδευση» κατά το άρθρο 132, παράγραφος 1, στοιχεία θʹ και ιʹ, της οδηγίας 2006/112 δεν καλύπτει τα μαθήματα οδήγησης που παραδίδονται από σχολή οδηγών. Ειδικότερα, κατά το αιτούν δικαστήριο, τα μαθήματα οδήγησης, πέραν του ότι αποτελούν εξειδικευμένη εκπαίδευση, σε αντίθεση με τα επιμέρους επίπεδα των μαθημάτων κολύμβησης που είναι αλληλένδετα, δεν παρουσιάζουν χαρακτήρα γενικού συμφέροντος.
15 Δεύτερον, το αιτούν δικαστήριο διερωτάται ως προς τα καθοριστικά κριτήρια προκειμένου να γίνει δεκτό ότι ένας οργανισμός έχει «παρεμφερείς σκοπούς» με εκείνους των οργανισμών δημοσίου δικαίου που έχουν ως σκοπό την εκπαίδευση των παιδιών ή των νέων, τη σχολική ή πανεπιστημιακή εκπαίδευση, την επαγγελματική εκπαίδευση, επιμόρφωση ή επανακατάρτιση, κατά την έννοια του άρθρου 132, παράγραφος 1, στοιχείο θʹ, της οδηγίας 2006/112.
16 Το αιτούν δικαστήριο κλίνει υπέρ της άποψης ότι τα κριτήρια που διατυπώθηκαν με την απόφαση της 15ης Νοεμβρίου 2012, Zimmermann (C-174/11, EU:C:2012:716), σχετικά με την αναγνώριση του «κοινωνικού χαρακτήρα» ορισμένου οργανισμού υπό το πρίσμα του άρθρου 132, παράγραφος 1, στοιχείο ζʹ, της οδηγίας 2006/112, πρέπει να εφαρμόζονται κατ’ αναλογίαν στον χαρακτηρισμό ενός οργανισμού ως οργανισμού με «παρεμφερείς σκοπούς» στο πλαίσιο του άρθρου 132 παράγραφος 1, στοιχείο θʹ, της ίδιας οδηγίας. Συνεπώς, η αναγνώριση της Dubrovin & Tröger ως οργανισμού με «παρεμφερείς σκοπούς» θα μπορούσε να απορρέει από το γενικό συμφέρον που συνδέεται με την εκμάθηση της θεμελιώδους βασικής δεξιότητας της κολύμβησης.
17 Τρίτον, το αιτούν δικαστήριο διερωτάται επί του ζητήματος των απαιτήσεων που πρέπει να πληροί ο οικονομικός φορέας ως προς την ιδιότητα του «εκπαιδευτικού που παραδίδει ιδιαίτερα μαθήματα» προκειμένου να μπορεί να τύχει της απαλλαγής του άρθρου 132, παράγραφος 1, στοιχείο ιʹ, της οδηγίας 2006/112. Ως προς το ζήτημα αυτό, η αρχή της φορολογικής ουδετερότητας ενδέχεται να απαγορεύει τη διαφορετική μεταχείριση, όσον αφορά τον ΦΠΑ, των οικονομικών φορέων που διενεργούν τις ίδιες πράξεις, με κριτήριο το αν έχουν τη μορφή ατομική επιχείρησης ή αστικής εταιρίας. Επιπλέον, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι το γεγονός ότι ο εκπαιδευτικός παραδίδει μαθήματα ταυτόχρονα σε περισσότερα του ενός άτομα δεν κωλύει τον χαρακτηρισμό του ως εκπαιδευτικού που παραδίδει ιδιαίτερα μαθήματα (απόφαση της 14ης Ιουνίου 2007, Haderer, C-445/05, EU:C:2007:344, σκέψεις 30 και 31).
18 Υπό τις συνθήκες αυτές, το Bundesfinanzhof (Ομοσπονδιακό Φορολογικό Δικαστήριο) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα εξής προδικαστικά ερωτήματα:
«1) Εμπίπτει και η παράδοση μαθημάτων κολύμβησης στην έννοια της σχολικής και της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, κατά το άρθρο 132, παράγραφος 1, στοιχεία θʹ και ιʹ, της οδηγίας [2006/112];
2) Μπορεί η αναγνώριση οργανισμού, κατά την έννοια του άρθρου 132, παράγραφος 1, στοιχείο θʹ, της οδηγίας [2006/112], ως οργανισμού με παρεμφερείς σκοπούς προς τους οργανισμούς δημοσίου δικαίου που είναι επιφορτισμένοι με τα καθήκοντα της εκπαίδευσης των παιδιών ή των νέων, της σχολικής ή πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, της επαγγελματικής εκπαίδευσης, της επιμόρφωσης ή της επανακατάρτισης να στηριχθεί στο γεγονός ότι τα παραδιδόμενα από τον εν λόγω οργανισμό μαθήματα έχουν ως αντικείμενο την εκμάθηση μιας θεμελιώδους βασικής δεξιότητας (εν προκειμένω, της κολύμβησης);
3) Σε περίπτωση αρνητικής απάντησης στο δεύτερο ερώτημα: Αποτελεί προϋπόθεση για την απαλλαγή από τον φόρο, η οποία προβλέπεται στο άρθρο 132, παράγραφος 1, στοιχείο ιʹ, της οδηγίας 2006/112, το να είναι ο υποκείμενος στον φόρο ατομική επιχείρηση;»
Επί των προδικαστικών ερωτημάτων
Επί του πρώτου προδικαστικού ερωτήματος
19 Με το πρώτο προδικαστικό ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινισθεί αν ο όρος «σχολική ή πανεπιστημιακή εκπαίδευση», κατά το άρθρο 132, παράγραφος 1, στοιχεία θʹ και ιʹ, της οδηγίας 2006/112, έχει την έννοια ότι καλύπτει τα μαθήματα κολύμβησης που παραδίδονται από σχολή κολύμβησης.
20 Το άρθρο 132 της οδηγίας 2006/112 προβλέπει απαλλαγές οι οποίες, όπως αναφέρεται στον τίτλο του κεφαλαίου στο οποίο εντάσσεται το άρθρο αυτό, αποσκοπούν στην προαγωγή ορισμένων δραστηριοτήτων γενικού συμφέροντος. Ωστόσο, οι απαλλαγές αυτές δεν αφορούν όλες τις δραστηριότητες γενικού συμφέροντος, αλλά μόνον εκείνες που απαριθμούνται και περιγράφονται λεπτομερώς στην εν λόγω διάταξη (αποφάσεις της 4ης Μαΐου 2017, Brockenhurst College, C-699/15, EU:C:2017:344, σκέψη 22 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία, και της 14ης Μαρτίου 2019, A & G Fahrschul-Akademie, C-449/17, EU:C:2019:202, σκέψη 17).
21 Κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου, οι εν λόγω απαλλαγές αποτελούν αυτοτελείς έννοιες του δικαίου της Ένωσης, οι οποίες αποσκοπούν στην αποφυγή των αποκλίσεων κατά την εφαρμογή του συστήματος του ΦΠΑ από ένα κράτος μέλος σε άλλο (αποφάσεις της 26ης Οκτωβρίου 2017, The English Bridge Union, C-90/16, EU:C:2017:814, σκέψη 17 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία, και της 14ης Μαρτίου 2019, A & G Fahrschul-Akademie, C-449/17, EU:C:2019:202, σκέψη 18).
22 Το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι οι όροι που χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό των απαλλαγών του άρθρου 132 της οδηγίας 2006/112 πρέπει να ερμηνεύονται συσταλτικώς, δεδομένου ότι οι εν λόγω απαλλαγές συνιστούν παρεκκλίσεις από τη γενική αρχή που απορρέει από το άρθρο 2 της εν λόγω οδηγίας, κατά την οποία ο ΦΠΑ επιβάλλεται σε κάθε παροχή υπηρεσιών που πραγματοποιείται εξ επαχθούς αιτίας από υποκείμενο στον φόρο. Ωστόσο, ο κανόνας αυτός της συσταλτικής ερμηνείας δεν σημαίνει ότι οι όροι που χρησιμοποιούνται για τον ορισμό των απαλλαγών του εν λόγω άρθρου 132 πρέπει να ερμηνεύονται κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι απαλλαγές αυτές να μην παράγουν τα αποτελέσματά τους (αποφάσεις της 4ης Μαΐου 2017, Brockenhurst College, C-699/15, EU:C:2017:344, σκέψη 23 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία, και της 14ης Μαρτίου 2019, A & G Fahrschul-Akademie, C-449/17, EU:C:2019:202, σκέψη 19).
23 Υπενθυμίζεται ότι το άρθρο 132, παράγραφος 1, στοιχεία θʹ και ιʹ, της οδηγίας 2006/112 δεν περιλαμβάνει ορισμό της έννοιας της «σχολικής ή πανεπιστημιακής εκπαίδευσης».
24 Τούτου δοθέντος, το Δικαστήριο έχει κρίνει, αφενός, ότι η μετάδοση γνώσεων και δεξιοτήτων από καθηγητή σε μαθητές αποτελεί ιδιαιτέρως σημαντικό στοιχείο της εκπαιδευτικής δραστηριότητας (αποφάσεις της 14ης Ιουνίου 2007, Horizon College, C-434/05, EU:C:2007:343, σκέψη 18, και της 14ης Μαρτίου 2019, A & G Fahrschul-Akademie, C-449/17, EU:C:2019:202, σκέψη 21).
25 Αφετέρου, το Δικαστήριο έχει διευκρινίσει ότι η «σχολική ή πανεπιστημιακή εκπαίδευση», κατά την έννοια της οδηγίας 2006/112, δεν περιορίζεται μόνο στην επιμόρφωση που περιλαμβάνει εξετάσεις για την απόκτηση ειδικεύσεως ή εξασφαλίζει κατάρτιση για την άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας, αλλά περιλαμβάνει και άλλες δραστηριότητες, η άσκηση των οποίων προϋποθέτει επιμόρφωση σε σχολεία ή πανεπιστήμια, προκειμένου να διευρυνθούν οι γνώσεις και οι δεξιότητες των μαθητών ή των φοιτητών, υπό τον όρο ότι οι δραστηριότητες αυτές δεν έχουν αμιγώς ψυχαγωγικό χαρακτήρα (αποφάσεις της 28ης Ιανουαρίου 2010, Eulitz, C-473/08, EU:C:2010:47, σκέψη 29 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία, και της 14ης Μαρτίου 2019, A & G Fahrschul-Akademie, C-449/17, EU:C:2019:202, σκέψεις 22 και 23).
26 Επομένως, η «σχολική ή πανεπιστημιακή εκπαίδευση», κατά την έννοια του άρθρου 132, παράγραφος 1, στοιχεία θʹ και ιʹ, της οδηγίας 2006/112, καλύπτει δραστηριότητες που χαρακτηρίζονται ως τέτοιες τόσο λόγω της φύσεώς τους όσο και λόγω του πλαισίου εντός του οποίου ασκούνται (πρβλ. αποφάσεις της 14ης Ιουνίου 2007, Horizon College, C-434/05, EU:C:2007:343, σκέψη 20, και της 14ης Μαρτίου 2019, A & G Fahrschul-Akademie, C-449/17, EU:C:2019:202, σκέψη 24).
27 Εντεύθεν συνάγεται ότι διά της έννοιας αυτής ο νομοθέτης της Ένωσης είχε την πρόθεση να αναφερθεί σε ορισμένο είδος εκπαιδευτικού συστήματος που είναι κοινό για το σύνολο των κρατών μελών, ανεξάρτητα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε εθνικού συστήματος (απόφαση της 14ης Μαρτίου 2019, A & G Fahrschul-Akademie, C-449/17, EU:C:2019:202, σκέψη 25).
28 Επομένως, η έννοια της «σχολικής ή πανεπιστημιακής εκπαίδευσης», για τους σκοπούς του συστήματος του ΦΠΑ, παραπέμπει, εν γένει, σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα μετάδοσης γνώσεων και δεξιοτήτων που αφορούν ένα ευρύ και ποικιλόμορφο σύνολο τομέων, καθώς και στην εμβάθυνση και την ανάπτυξη των εν λόγω γνώσεων και των εν λόγω δεξιοτήτων από τους μαθητές και τους φοιτητές ανάλογα με την πρόοδό τους και την ειδίκευσή τους στο πλαίσιο των διαφόρων βαθμίδων από τις οποίες αποτελείται το εν λόγω σύστημα (απόφαση της 14ης Μαρτίου 2019, A & G Fahrschul-Akademie, C-449/17, EU:C:2019:202, σκέψη 26).
29 Υπό το πρίσμα των ανωτέρω εκτιμήσεων πρέπει να εξεταστεί αν τα μαθήματα κολύμβησης που παραδίδονται από σχολή κολύμβησης, όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη, εμπίπτουν στην έννοια της «σχολικής ή πανεπιστημιακής εκπαίδευσης» κατά το άρθρο 132, παράγραφος 1, στοιχεία θʹ και ιʹ, της οδηγίας 2006/112.
30 Εν προκειμένω, το αιτούν δικαστήριο επισημαίνει ότι υπάρχει ισχυρό γενικό συμφέρον ως προς τη διδασκαλία της κολύμβησης και ότι, όσον αφορά την απαλλαγή του άρθρου 132, παράγραφος 1, της οδηγίας 2006/112, η περίσταση αυτή διαφοροποιεί τα μαθήματα κολύμβησης σε σχέση με άλλου είδους μαθήματα, όπως τα επίμαχα στην υπόθεση επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση της 14ης Μαρτίου 2019, A & G Fahrschul-Akademie (C-449/17, EU:C:2019:202), μαθήματα οδήγησης που παραδίδονται από σχολή οδηγών.
31 Επιβάλλεται όμως η επισήμανση ότι, μολονότι τα μαθήματα κολύμβησης που παραδίδονται από σχολή κολύμβησης, όπως τα επίμαχα στην κύρια δίκη, έχουν μεγάλη σημασία και υπηρετούν σκοπό γενικού συμφέροντος, αποτελούν εντούτοις εξειδικευμένα και περιστασιακά παραδιδόμενα μαθήματα που δεν ισοδυναμούν, αφ’ εαυτών, με τη μετάδοση γνώσεων και δεξιοτήτων που αφορούν ένα ευρύ και ποικιλόμορφο σύνολο τομέων, καθώς και με την εμβάθυνση και την ανάπτυξη των εν λόγω γνώσεων και των εν λόγω δεξιοτήτων, όπερ αποτελεί χαρακτηριστικό της σχολικής ή πανεπιστημιακής εκπαίδευσης (βλ., κατ’ αναλογίαν, απόφαση της 14ης Μαρτίου 2019, A & G Fahrschul-Akademie, C-449/17, EU:C:2019:202, σκέψη 29, και διάταξη της 7ης Οκτωβρίου 2019, Finanzamt Hamburg-Barmbek-Uhlenhorst, C-47/19, μη δημοσιευθείσα, EU:C:2019:840, σκέψη 33).
32 Κατά τα λοιπά, μολονότι δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η σημασία των γνώσεων που αποκτώνται στο πλαίσιο μαθημάτων οδήγησης και ιστιοπλοΐας, ιδίως για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και, γενικότερα, για τη προστασία της ασφάλειας των προσώπων και της σωματικής ακεραιότητάς τους, το Δικαστήριο έχει κρίνει εντούτοις, με την απόφαση της 14ης Μαρτίου 2019, A & G Fahrschul-Akademie (C-449/17, EU:C:2019:202), και με τη διάταξη της 7ης Οκτωβρίου 2019, Finanzamt Hamburg-Barmbek-Uhlenhorst (C-47/19, μη δημοσιευθείσα, EU:C:2019:840), αντιστοίχως, ότι η παράδοση τέτοιων μαθημάτων δεν εμπίπτει στην έννοια της «σχολικής ή πανεπιστημιακής εκπαίδευσης» κατά το άρθρο 132, παράγραφος 1, στοιχεία θʹ και ιʹ, της οδηγίας 2006/112.
33 Κατόπιν των ανωτέρω σκέψεων, στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι ο όρος «σχολική ή πανεπιστημιακή εκπαίδευση» κατά το άρθρο 132, παράγραφος 1, στοιχεία θʹ και ιʹ, της οδηγίας 2006/112 έχει την έννοια ότι δεν καλύπτει τα μαθήματα κολύμβησης που παραδίδονται από σχολή κολύμβησης.
Επί του δεύτερου και του τρίτου προδικαστικού ερωτήματος
34 Λαμβανομένης υπόψη της απάντησης που δόθηκε στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα, παρέλκει η απάντηση στο δεύτερο και στο τρίτο προδικαστικό ερώτημα.
Επί των δικαστικών εξόδων
35 Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.
Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (ένατο τμήμα) αποφαίνεται:
Ο όρος «σχολική ή πανεπιστημιακή εκπαίδευση» κατά το άρθρο 132, παράγραφος 1, στοιχεία θʹ και ιʹ, της οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2006, σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας, έχει την έννοια ότι δεν καλύπτει τα μαθήματα κολύμβησης που παραδίδονται από σχολή κολύμβησης.
(υπογραφές)
* Γλώσσα διαδικασίας: η γερμανική.