Available languages

Taxonomy tags

Info

References in this case

Share

Highlight in text

Go

Προσωρινό κείμενο

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (όγδοο τμήμα)

της 11ης Ιανουαρίου 2024 (*)

«Προδικαστική παραπομπή – Κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) – Οδηγία 2006/112/ΕΚ – Παράρτημα IV – Σημείο 2 – Προσωρινές διατάξεις για ορισμένες υπηρεσίες υψηλής εντάσεως εργασίας – Μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ που εφαρμόζεται στις υπηρεσίες ανακαίνισης και επισκευής ιδιωτικών κατοικιών – Έννοια των “ιδιωτικών κατοικιών”»

Στην υπόθεση C-433/22,

με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Supremo Tribunal Administrativo (Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο, Πορτογαλία) με απόφαση της 8ης Ιουνίου 2022, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 30 Ιουνίου 2022, στο πλαίσιο της δίκης

Autoridade Tributária e Aduaneira

κατά

HPA – Construções SA,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (όγδοο τμήμα),

συγκείμενο από τους K. Jürimäe, πρόεδρο του τρίτου τμήματος, προεδρεύουσα του ογδόου τμήματος (εισηγήτρια), M. Safjan και M. Gavalec, δικαστές,

γενική εισαγγελέας: J. Kokott

γραμματέας: A. Calot Escobar

έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία,

λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν:

–        η Πορτογαλική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τις P. Barros da Costa, C. Bento και A. Rodrigues,

–        η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τον M. Björkland και την I. Melo Sampaio,

αφού άκουσε τη γενική εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις της κατά τη συνεδρίαση της 7ης Σεπτεμβρίου 2023,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

1        Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία του σημείου 2 του παραρτήματος IV της οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2006, σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας (ΕΕ 2006, L 347, σ. 1, στο εξής: οδηγία ΦΠΑ).

2        Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ της Autoritade Tributária et Aduaneira (φορολογικής και τελωνειακής αρχής, Πορτογαλία) (στο εξής: φορολογική αρχή) και της HPA – Construções SA (στο εξής: HPA) σχετικά με τον συντελεστή του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) που εφαρμόζεται στις υπηρεσίες αποκατάστασης ορισμένων ακινήτων που παρέχει η εταιρία αυτή.

 Το νομικό πλαίσιο

 Το δίκαιο της Ένωσης

3        Η οδηγία ΦΠΑ περιέχει τον τίτλο VIII, ο οποίος επιγράφεται «Συντελεστές» και περιλαμβάνει το κεφάλαιο 2, το οποίο επιγράφεται «Δομή και επίπεδα των συντελεστών» και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τα άρθρα 96 και 98.

4        Το άρθρο 96 της οδηγίας αυτής προβλέπει τα εξής:

«Τα κράτη μέλη εφαρμόζουν κανονικό συντελεστή ΦΠΑ που καθορίζεται από κάθε κράτος μέλος ως ποσοστό της βάσης επιβολής του φόρου που είναι το ίδιο για τις παραδόσεις αγαθών και για τις παροχές υπηρεσιών.»

5        Το άρθρο 98, παράγραφοι 1 και 2, της εν λόγω οδηγίας έχει ως εξής:

«1.      Τα κράτη μέλη μπορούν να εφαρμόζουν έναν ή δύο μειωμένους συντελεστές.

2.      Οι μειωμένοι συντελεστές εφαρμόζονται μόνο στις παραδόσεις αγαθών και στις παροχές υπηρεσιών των κατηγοριών που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙΙ.»

6        Ο τίτλος VIII της ως άνω οδηγίας περιλαμβάνει το κεφάλαιο 3, που επιγράφεται «Προσωρινές διατάξεις για ορισμένες υπηρεσίες υψηλής εντάσεως εργασίας», και περιέχει, μεταξύ άλλων, τα άρθρα 106 και 107 της οδηγίας ΦΠΑ. Σε χρόνο μεταγενέστερο των πραγματικών περιστατικών της διαφοράς της κύριας δίκης, το κεφάλαιο 3 του τίτλου VIII και το παράρτημα IV της εν λόγω οδηγίας καταργήθηκαν από την οδηγία 2009/47/ΕΚ του Συμβουλίου, της 5ης Μαΐου 2009, για την τροποποίηση της οδηγίας 2006/112 όσον αφορά τους μειωμένους συντελεστές φόρου προστιθέμενης αξίας (ΕΕ 2009, L 116, σ. 18).

7        Το άρθρο 106 της οδηγίας ΦΠΑ ορίζει τα εξής:

«Τα κράτη μέλη είναι δυνατόν να εξουσιοδοτούνται από το Συμβούλιο [της Ευρωπαϊκής Ένωσης], το οποίο αποφασίζει ομόφωνα με βάση πρόταση της [Ευρωπαϊκής] Επιτροπής, να εφαρμόζουν στις υπηρεσίες που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα IV, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2010, τους μειωμένους συντελεστές που προβλέπονται στο άρθρο 98.

Οι μειωμένοι συντελεστές είναι δυνατόν να εφαρμόζονται στις υπηρεσίες δύο το πολύ κατηγοριών που απαριθμούνται στο παράρτημα IV.

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, μπορεί να επιτραπεί σε κράτος μέλος να εφαρμόσει το μειωμένο συντελεστή στις υπηρεσίες τριών εκ των προαναφερόμενων κατηγοριών.»

8        Το άρθρο 107 της οδηγίας αυτής προβλέπει τα εξής:

«Οι υπηρεσίες που αναφέρονται στο άρθρο 106 πρέπει να πληρούν τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

α)      να είναι υψηλής εντάσεως εργασίας,

β)      να παρέχονται κατά κύριο λόγο απευθείας στους τελικούς καταναλωτές,

[...]».

9        Το παράρτημα IV της εν λόγω οδηγίας περιλαμβάνει τον κατάλογο των υπηρεσιών στις οποίες παραπέμπει το άρθρο 106 της ίδιας οδηγίας. Το σημείο 2 του παραρτήματος έχει ως εξής:

«ανακαίνιση και επισκευή ιδιωτικών κατοικιών, εξαιρουμένων των υλικών που αποτελούν σημαντικό μέρος της αξίας της παροχής».

 Το πορτογαλικό δίκαιο

10      Το άρθρο 18, παράγραφος 1, του Código do Imposto sobre o Valor Acrescentado (κώδικα φόρου προστιθέμενης αξίας), όπως ίσχυε κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών της διαφοράς της κύριας δίκης (στο εξής: κώδικας ΦΠΑ), προβλέπει τα εξής:

«Οι συντελεστές του φόρου είναι οι ακόλουθοι:

a)      για τις εισαγωγές, τις παραδόσεις αγαθών και τις παροχές υπηρεσιών που περιλαμβάνονται στον προσαρτημένο στον παρόντα νόμο κατάλογο Ι, ο συντελεστής είναι 5 %·

[...]

c)      για τις λοιπές εισαγωγές, παραδόσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών, ο συντελεστής είναι 21 %.»

11      Το σημείο 2.24 του προσαρτημένου στον κώδικα ΦΠΑ καταλόγου Ι ορίζει τα εξής:

«Οι συμβάσεις έργου με σκοπό τη βελτίωση, την αναμόρφωση, την ανακαίνιση, την αναπαλαίωση, την επισκευή ή τη συντήρηση ακινήτων και αυτόνομων τμημάτων ακινήτων που διατίθενται για κατοικία, με εξαίρεση τις υπηρεσίες καθαρισμού, συντήρησης χώρων πρασίνου και εργασιών σε σχέση με ακίνητα που καλύπτουν το σύνολο ή μέρος των στοιχείων που συνίστανται σε πισίνες, σάουνες, γήπεδα τένις, γκολφ ή μίνι γκολφ και παρόμοιες εγκαταστάσεις.

Ο μειωμένος συντελεστής δεν εφαρμόζεται στα ενσωματωμένα υλικά, εκτός αν η αξία τους δεν υπερβαίνει το 20 % της συνολικής αξίας της παρεχόμενης υπηρεσίας.»

12      Για την ερμηνεία του όρου «ακίνητα ή αυτόνομα τμήματα ακινήτων που διατίθενται για κατοικία», ο οποίος χρησιμοποιείται στο ως άνω σημείο του προσαρτημένου στον κώδικα ΦΠΑ καταλόγου Ι, η φορολογική αρχή εξέδωσε κατευθυντήριες γραμμές, μεταξύ άλλων, με την εγκύκλιο αριθ. 30025 της 7ης Αυγούστου 2000. Κατά την εν λόγω εγκύκλιο, θεωρείται ότι το ακίνητο διατίθεται για κατοικία «εάν χρησιμοποιείται ως κατοικία κατά την έναρξη των εργασιών και αν, μετά το πέρας αυτών, εξακολουθεί να χρησιμοποιείται πραγματικά ως ιδιωτική κατοικία».

 Η διαφορά της κύριας δίκης και το προδικαστικό ερώτημα

13      Η HPA είναι εμπορική εταιρία με αντικείμενο, μεταξύ άλλων, την παροχή κατασκευαστικών υπηρεσιών και την ανάληψη εργολαβιών. Το 2007 η εταιρία αυτή συνήψε πέντε συμβάσεις έργου για την αναδιαρρύθμιση αστικών κτιρίων με τρεις εμπορικές εταιρίες, ιδιοκτήτριες των ακινήτων στα οποία θα πραγματοποιούνταν οι εργασίες που προβλέπονταν από τις εν λόγω συμβάσεις.

14      Στα τιμολόγια για τις υπηρεσίες ανακαίνισης και επισκευής που παρεσχέθησαν στο πλαίσιο των εν λόγω συμβάσεων, η HPA εφάρμοσε μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ 5 %, βάσει του σημείου 2.24 του προσαρτημένου στον κώδικα ΦΠΑ καταλόγου Ι.

15      Στις 19 Ιανουαρίου 2011 η Direção de Finanças de Lisboa (διεύθυνση οικονομικών υπηρεσιών Λισσαβώνας) υπέβαλε την HPA σε φορολογικό έλεγχο για το έτος 2007. Σκοπός του ελέγχου αυτού ήταν να εξακριβωθεί αν πληρούνταν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του μειωμένου συντελεστή, ιδίως η προϋπόθεση κατά την οποία οι παρεχόμενες υπηρεσίες πρέπει να αφορούν ακίνητα που διατίθενται για κατοικία.

16      Κατόπιν του ελέγχου, εκτιμώντας ότι η HPA δεν μπορούσε να τύχει του εν λόγω μειωμένου συντελεστή, η Serviço de Finanças de Sintra-1 (φορολογική υπηρεσία Σίντρα-1, Πορτογαλία) απέστειλε στην εταιρία αυτή, στις 10 Μαΐου 2011, πράξη προσδιορισμού φόρου με την οποία την καλούσε να καταβάλει πρόσθετο ποσό ΦΠΑ ύψους 374 750,77 ευρώ.

17      Η HPA προσέβαλε την πράξη προσδιορισμού ενώπιον του Tribunal Administrativo e Fiscal de Sintra (διοικητικού και φορολογικού πρωτοδικείου Σίντρα, Πορτογαλία). Με απόφαση της 26ης Ιουνίου 2020, το δικαστήριο αυτό δέχθηκε την προσφυγή της εν λόγω εταιρίας και ακύρωσε την πράξη προσδιορισμού. Η φορολογική αρχή προσέβαλε την απόφαση ενώπιον του Supremo Tribunal Administrativo (Ανωτάτου Διοικητικού Δικαστηρίου, Πορτογαλία), που είναι το αιτούν δικαστήριο.

18      Ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, η φορολογική αρχή υποστηρίζει ότι το σημείο 2.24 του προσαρτημένου στον κώδικα ΦΠΑ καταλόγου Ι, όπως έχει ερμηνευθεί με την εγκύκλιο 30025 της 7ης Αυγούστου 2000, έχει εφαρμογή μόνο στις υπηρεσίες ανακαίνισης ακινήτων τα οποία χρησιμοποιούνται πράγματι ως κατοικία τόσο πριν όσο και μετά την παροχή των εν λόγω υπηρεσιών. Επομένως, ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ που προβλέπεται στο εν λόγω σημείο 2.24 του προσαρτημένου στον κώδικα ΦΠΑ καταλόγου Ι δεν έχει εφαρμογή σε υπηρεσίες ανακαίνισης ακινήτων τα οποία, όπως εκείνα τα οποία αφορούν οι προμνησθείσες στη σκέψη 13 της παρούσας απόφασης πέντε συμβάσεις έργου, απλώς «προορίζονται» για κατοικία, υπό την έννοια ότι έχουν λάβει σχετική έγκριση, αλλά δεν κατοικούνται πράγματι κατά τον χρόνο παροχής των εν λόγω υπηρεσιών.

19      Καθόσον το σημείο 2.24 του προσαρτημένου στον κώδικα ΦΠΑ καταλόγου Ι μετέφερε στο πορτογαλικό δίκαιο το σημείο 2 του παραρτήματος IV της οδηγίας ΦΠΑ, το αιτούν δικαστήριο εκτιμά ότι είναι αναγκαίο να ζητήσει από το Δικαστήριο να ερμηνεύσει τη δεύτερη αυτή διάταξη. Κατά το αιτούν δικαστήριο, είναι ιδίως αναγκαίο να αποσαφηνιστούν οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες η παροχή υπηρεσιών ανακαίνισης μπορεί να υπαχθεί στον μειωμένο συντελεστή που εφαρμόζεται στις δραστηριότητες «ανακαίνισης και επισκευής ιδιωτικών κατοικιών», των οποίων γίνεται μνεία στην εν λόγω διάταξη της οδηγίας ΦΠΑ.

20      Συναφώς, το αιτούν δικαστήριο επισημαίνει ότι το Δικαστήριο έκρινε, με την απόφαση της 5ης Μαΐου 2022, DSR – Montagem e Manutenção de Ascensores e Escadas Rolantes (C-218/21, EU:C:2022:355), ότι το σημείο 2 του παραρτήματος IV της οδηγίας ΦΠΑ, αφενός, κάλυπτε δύο διαφορετικές δραστηριότητες, ήτοι την ανακαίνιση και την επισκευή, και, αφετέρου, εφαρμοζόταν σε ιδιωτικές κατοικίες, ήτοι σε ακίνητα που χρησιμεύουν ως χώροι ιδιωτικής κατοικίας και δεν χρησιμοποιούνται για εμπορικούς σκοπούς ή ως υπηρεσιακές κατοικίες ή για προσωρινή διαμονή, όπως τα ξενοδοχεία. Ωστόσο, το Δικαστήριο δεν αποφάνθηκε σχετικά με την ερμηνεία του όρου «ιδιωτικές κατοικίες».

21      Υπό τις συνθήκες αυτές, το Supremo Tribunal Administrativo (Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο το εξής προδικαστικό ερώτημα:

«Είναι αντίθετη προς το παράρτημα IV, σημείο 2, της οδηγίας περί ΦΠΑ διάταξη του εθνικού δικαίου βάσει της οποίας ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ μπορεί να εφαρμοστεί μόνον σε συμβάσεις έργου με σκοπό την επισκευή και ανακαίνιση ακινήτων οι οποίες αφορούν ιδιωτικές κατοικίες που κατοικούνται κατά τον χρόνο πραγματοποίησης των εν λόγω πράξεων;»

 Επί του προδικαστικού ερωτήματος

22      Με το ερώτημά του, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί αν το σημείο 2 του παραρτήματος IV της οδηγίας ΦΠΑ έχει την έννοια ότι αντιτίθεται σε εθνική νομοθεσία η οποία προβλέπει την εφαρμογή μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ σε υπηρεσίες επισκευής και ανακαίνισης ιδιωτικών κατοικιών υπό την προϋπόθεση ότι οι κατοικίες αυτές χρησιμοποιούνται πράγματι ως χώροι διαβίωσης κατά τον χρόνο διενέργειας των εν λόγω πράξεων.

23      Μέχρι την κατάργησή του από την οδηγία 2009/47, το σημείο 2 του παραρτήματος IV της οδηγίας ΦΠΑ, σε συνδυασμό με το άρθρο 106 της ίδιας οδηγίας, επέτρεπε στα κράτη μέλη να εφαρμόζουν μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ στις υπηρεσίες που αφορούσαν την «ανακαίνιση και επισκευή ιδιωτικών κατοικιών, εξαιρουμένων των υλικών που αποτελούν σημαντικό μέρος της αξίας της παροχής».

24      Ελλείψει παραπομπής στο δίκαιο των κρατών μελών και συναφούς ορισμού στην οδηγία ΦΠΑ, οι όροι του σημείου 2 του παραρτήματος IV της εν λόγω οδηγίας πρέπει να ερμηνεύονται κατά τρόπο ομοιόμορφο και ανεξαρτήτως των χαρακτηρισμών που χρησιμοποιούνται στα κράτη μέλη, σύμφωνα με το σύνηθες νόημά τους στην καθημερινή γλώσσα, λαμβανομένου υπόψη του πλαισίου εντός του οποίου χρησιμοποιούνται και των σκοπών που επιδιώκει η ρύθμιση της οποίας αποτελούν μέρος (απόφαση της 5ης Μαΐου 2022, DSR – Montagem e Manutenção de Ascensores e Escadas Rolantes, C-218/21, EU:C:2022:355, σκέψη 29 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

25      Επομένως, όσον αφορά, πρώτον, το σύνηθες νόημα των όρων που χρησιμοποιούνται στη διάταξη αυτή και ιδίως της φράσης «ιδιωτικές κατοικίες», επισημαίνεται ότι ο όρος «κατοικία» δηλώνει γενικώς ακίνητο ή ακόμη και κινητό πράγμα, ή τμήμα τους, το οποίο προορίζεται να λειτουργήσει ως χώρος διαβίωσης και άρα διαμονής ενός ή περισσοτέρων προσώπων. Εξάλλου, το επίθετο «ιδιωτική» καθιστά δυνατή τη διάκριση σε σχέση με τις μη ιδιωτικές κατοικίες, όπως είναι οι υπηρεσιακές κατοικίες ή ακόμη και τα ξενοδοχεία (απόφαση της 5ης Μαΐου 2022, DSR – Montagem e Manutenção de Ascensores e Escadas Rolantes, C-218/21, EU:C:2022:355, σκέψη 34).

26      Επομένως, οι υπηρεσίες ανακαίνισης και επισκευής για τις οποίες γίνεται λόγος στο σημείο 2 του παραρτήματος IV της οδηγίας ΦΠΑ πρέπει να αφορούν πράγματα που χρησιμοποιούνται ως χώροι ιδιωτικής κατοικίας, ενώ οι υπηρεσίες οι οποίες αφορούν πράγματα που χρησιμοποιούνται για άλλους σκοπούς, όπως για εμπορικούς σκοπούς, δεν καλύπτονται από τη διάταξη αυτή (απόφαση της 5ης Μαΐου 2022, DSR – Montagem e Manutenção de Ascensores e Escadas Rolantes, C-218/21, EU:C:2022:355, σκέψη 35).

27      Στο μέτρο που, σύμφωνα με τη νομολογία που υπενθυμίζεται στις σκέψεις 25 και 26 της παρούσας απόφασης, οι υπηρεσίες για τις οποίες γίνεται λόγος στο σημείο 2 του παραρτήματος IV της οδηγίας ΦΠΑ αφορούν πράγματα τα οποία χρησιμεύουν ως χώροι διαμονής ενός ή περισσοτέρων προσώπων και χρησιμοποιούνται ως ιδιωτική κατοικία, από το γράμμα της εν λόγω διάταξης προκύπτει ότι αυτή παραπέμπει σε πραγματική χρήση των πραγμάτων αυτών ως κατοικίας. Πράγματι, τόσο η έννοια της διαμονής όσο και η απαίτηση σχετικά με τη χρησιμοποίηση του πράγματος παραπέμπουν σε συγκεκριμένο τρόπο εκμετάλλευσής του.

28      Ως εκ τούτου, δεδομένου του γράμματος του σημείου 2 του παραρτήματος IV της οδηγίας ΦΠΑ, πρέπει να γίνει δεκτό ότι, αφενός, ακίνητο το οποίο, μολονότι έχει λάβει έγκριση ως κατοικία, εντούτοις δεν χρησιμοποιείται πράγματι για τον σκοπό αυτό κατά τον χρόνο παροχής των επίμαχων υπηρεσιών ανακαίνισης ή επισκευής δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της διάταξης αυτής. Αφετέρου, εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της εν λόγω διάταξης οι υπηρεσίες ανακαίνισης ή επισκευής που αφορούν πράγματα τα οποία, κατά τον χρόνο παροχής των εν λόγω υπηρεσιών, χρησιμοποιούνται από τον κύριό τους για εμπορικούς ή επενδυτικούς σκοπούς.

29      Δεύτερον, το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται το σημείο 2 του παραρτήματος IV της οδηγίας ΦΠΑ συνηγορεί υπέρ της ερμηνείας ότι ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ εφαρμόζεται μόνο στις υπηρεσίες ανακαίνισης και επισκευής που αφορούν πράγματα τα οποία όντως χρησιμοποιούνται ως κατοικία.

30      Ειδικότερα, πρώτον, η διάταξη αυτή, καθόσον επιτρέπει την εφαρμογή μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ, συνιστά παρέκκλιση από την αρχή της εφαρμογής του κανονικού συντελεστή και, επομένως, πρέπει να ερμηνεύεται στενά (πρβλ. αποφάσεις της 19ης Δεκεμβρίου 2019, Segler-Vereinigung Cuxhaven, C-715/18, EU:C:2019:1138, σκέψη 25, καθώς και της 5ης Μαΐου 2022, DSR – Montagem e Manutenção de Ascensores e Escadas Rolantes, C-218/21, EU:C:2022:355, σκέψη 40).

31      Δεύτερον, από τον συνδυασμό των άρθρων 106 και 107 της οδηγίας ΦΠΑ προκύπτει ότι, για να μπορούν να υπαχθούν σε μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ, οι υπηρεσίες που απαριθμούνται στο σημείο 2 του παραρτήματος IV της οδηγίας αυτής έπρεπε να παρέχονται κατά κύριο λόγο απευθείας στους τελικούς καταναλωτές. Πλην όμως η υπηρεσία ανακαίνισης ή επισκευής η οποία παρέχεται σε εταιρία ή φυσικό πρόσωπο που κατέχει κατοικία η οποία προορίζεται να λειτουργήσει ως χώρος διαβίωσης, χωρίς όμως η κατοικία αυτή να χρησιμοποιείται πράγματι για τέτοιους σκοπούς, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως παρασχεθείσα σε τελικό καταναλωτή, όπως ακριβώς και μια υπηρεσία ανακαίνισης η οποία παρέχεται σε εταιρία ή φυσικό πρόσωπο που χρησιμοποιεί, κατά την άσκηση της επαγγελματικής του δραστηριότητας, ένα πράγμα για εμπορικούς σκοπούς και όχι ως κατοικία.

32      Τρίτον, όπως προκύπτει από τα σημεία 31 έως 33 των προτάσεων της γενικής εισαγγελέα, η ερμηνεία του σημείου 2 του παραρτήματος IV της οδηγίας ΦΠΑ υπό την έννοια ότι στο πεδίο εφαρμογής της διάταξης αυτής εμπίπτουν μόνον οι υπηρεσίες ανακαίνισης και επισκευής που αφορούν πράγματα τα οποία όντως κατοικούνται κατά τον χρόνο πραγματοποίησης των εργασιών συνάδει προς τους σκοπούς που επιδιώκονται με τη θέσπιση του μειωμένου συντελεστή, ο οποίος επιζητεί να ευνοήσει τον καταναλωτή.

33      Ειδικότερα, για τον επιχειρηματία που έχει δικαίωμα να εκπέσει τον ΦΠΑ επί των εισροών, δεν έχει σημασία αν οι υπηρεσίες ανακαίνισης ή επισκευής φορολογούνται με τον κανονικό ή με τον μειωμένο συντελεστή, δεδομένου ότι, σε κάθε περίπτωση, θα απαλλαγεί από το βάρος του φόρου για τις υπηρεσίες αυτές χάρη στην άσκηση του δικαιώματός του προς έκπτωση του ΦΠΑ. Αντιστρόφως, η εφαρμογή μειωμένου συντελεστή στις ως άνω υπηρεσίες ευνοεί τον τελικό καταναλωτή ο οποίος κατοικεί πράγματι στο ακίνητο στο οποίο πραγματοποιούνται οι εργασίες και ο οποίος δεν έχει δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ επί των εισροών.

34      Κατά συνέπεια, χάρη στην εφαρμογή του μειωμένου συντελεστή, ο καταναλωτής μπορεί να λάβει τις υπηρεσίες ανακαίνισης και επισκευής της κατοικίας, την οποία πράγματι χρησιμοποιεί ως χώρο διαβίωσης, με χαμηλότερο κόστος από εκείνο που θα τον επιβάρυνε εάν οι υπηρεσίες αυτές φορολογούνταν με τον κανονικό συντελεστή. Ο παράγοντας που βαρύνει για την εκτίμηση του αν ο καταναλωτής μπορεί να τύχει του πλεονεκτήματος της εφαρμογής του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ είναι το γεγονός ότι, κατά τη στιγμή της δημιουργίας της δαπάνης, το πράγμα όντως χρησιμοποιείται ως κατοικία από τον καταναλωτή.

35      Τέλος, τέταρτον, πρέπει να διευκρινιστεί ότι, για να θεωρηθεί ότι ένα ακίνητο κατοικείται πράγματι, δεν είναι αναγκαίο να είναι παρόντα σε αυτό, κατά τη διάρκεια της πραγματοποίησης των εργασιών, τα πρόσωπα που διαμένουν κατά τρόπο μόνιμο ή μη στο ακίνητο. Αφενός, το γεγονός ότι το ακίνητο χρησιμοποιείται μόνο σε ορισμένες περιόδους του έτους δεν μεταβάλλει τον πραγματικό προορισμό του ως κατοικίας. Αφετέρου, το γεγονός ότι μια ιδιωτική κατοικία είναι κενή για ορισμένο χρονικό διάστημα δεν μεταβάλλει τον χαρακτήρα της ως ιδιωτικής κατοικίας.

36      Υπό το πρίσμα όλων των ως άνω λόγων, στο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το σημείο 2 του παραρτήματος IV της οδηγίας ΦΠΑ έχει την έννοια ότι δεν αντιτίθεται σε εθνική νομοθεσία η οποία προβλέπει την εφαρμογή μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ σε υπηρεσίες επισκευής και ανακαίνισης ιδιωτικών κατοικιών υπό την προϋπόθεση ότι οι εν λόγω κατοικίες χρησιμοποιούνται πράγματι ως χώροι διαβίωσης κατά τον χρόνο διενέργειας των εν λόγω πράξεων.

 Επί των δικαστικών εξόδων

37      Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (όγδοο τμήμα) αποφαίνεται:

Το σημείο 2 του παραρτήματος IV της οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2006, σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας,

έχει την έννοια ότι:

δεν αντιτίθεται σε εθνική νομοθεσία η οποία προβλέπει την εφαρμογή μειωμένου συντελεστή φόρου προστιθέμενης αξίας σε υπηρεσίες επισκευής και ανακαίνισης ιδιωτικών κατοικιών υπό την προϋπόθεση ότι οι εν λόγω κατοικίες χρησιμοποιούνται πράγματι ως χώροι διαβίωσης κατά τον χρόνο διενέργειας των εν λόγω πράξεων.

(υπογραφές)

*      Γλώσσα διαδικασίας: η πορτογαλική.