EU tax law WEB Επιτροπή κατά Πορτογαλίας - C-503/14

19.1.2015   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 16/20

—

να κρίνει ότι η Πορτογαλική Δημοκρατία, θεσπίζοντας και διατηρώντας σε ισχύ νομοθεσία, με τα άρθρα 10 και 38 του πορτογαλικού Código português do imposto sobre o rendimento das pessoas singulares (κώδικα περί του φόρου εισοδήματος των φυσικών προσώπων, στο εξής: CIRS), σύμφωνα με την οποία ο φορολογούμενος ο οποίος (1) ανταλλάσσει μετοχές και μεταφέρει την κατοικία του στην αλλοδαπή ή (2) μεταβιβάζει στοιχεία ενεργητικού και παθητικού σχετικά με δραστηριότητα ασκηθείσα για λογαριασμό του με αντάλλαγμα μετοχές εγκατεστημένης στην αλλοδαπή επιχειρήσεως, πρέπει, στην πρώτη περίπτωση, να περιλαμβάνει, όσον αφορά τις επίμαχες συναλλαγές, όλα τα μη φορολογηθέντα εισοδήματα στη φορολογητέα βάση του τελευταίου οικονομικού έτους κατά το οποίο θεωρούνταν ακόμα ημεδαπός φορολογούμενος, ενώ, στη δεύτερη περίπτωση, δεν απολαύει ουδεμίας μεταφοράς του φόρου ως συνέπεια της επίμαχης συναλλαγής, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από τα άρθρα 21, 45 και 49 ΣΛΕΕ και τα άρθρα 28 και 31 της Συμφωνίας για το Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο·

—

να καταδικάσει την Πορτογαλική Δημοκρατία στα δικαστικά έξοδα.

1.

Αφενός, κατά το άρθρο 10, παράγραφος 9, στοιχείο a), του CIRS, αν ο μέτοχος/εταίρος δεν είναι πλέον κάτοικος Πορτογαλίας, τα κέρδη υπεραξίας κεφαλαίου που προκύπτουν από ανταλλαγή μετοχών περιλαμβάνονται στο φορολογητέο εισόδημα του ημερολογιακού έτους κατά το οποίο επήλθε η αλλαγή κατοικίας. Η αξία των κερδών υπεραξίας κεφαλαίου αντιστοιχεί, κατά την προαναφερθείσα διάταξη, στη διαφορά μεταξύ της πραγματικής αξίας των ληφθεισών μετοχών και της αξίας κτήσεως των παλαιών. Αντιθέτως, αν ο μέτοχος/εταίρος διατηρεί την κατοικία του στην Πορτογαλία, η αξία των ληφθεισών μετοχών είναι η ίδια με την αξία των παραχωρηθεισών, υπό την επιφύλαξη της φορολογίας των χρηματικών ποσών που κατεβλήθησαν για τις μεταβιβασθείσες μετοχές. Δηλαδή, στην περίπτωση διατηρήσεως της κατοικίας στην Πορτογαλία, η ανταλλαγή μετοχών συνεπάγεται την άμεση φορολογία των δημιουργηθέντων κερδών υπεραξίας κεφαλαίου μόνον και καθόσον έχει πραγματοποιηθεί πρόσθετη καταβολή χρηματικού ποσού. Αν δεν υπάρξει τέτοιου είδους καταβολή, η φορολογία των κερδών υπεραξίας κεφαλαίου λαμβάνει χώρα μόνον αν και όταν πραγματοποιηθεί η οριστική μεταβίβαση των ληφθεισών μετοχών. Σύμφωνα με το άρθρο 10, παράγραφος 10, του CIRS, το ίδιο φορολογικό καθεστώς εφαρμόζεται στην διανομή μεριδίων ή μετοχών σε περίπτωση συγχωνεύσεως ή διασπάσεως εταιριών, όπου εφαρμόζεται το άρθρο 74 do Código do imposto osbre o rendimento das pessoas coletivas [κώδικας φορολογίας εταιριών].

2.

Αφετέρου, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 38, παράγραφος 38, στοιχείο a), του CIRS, η μεταβίβαση σε μια επιχείρηση στοιχείων ενεργητικού και παθητικού σχετικά με την άσκηση οικονομικής ή επαγγελματικής δραστηριότητας από ένα φυσικό πρόσωπο με αντάλλαγμα μετοχές απαλλάσσεται της φορολογίας, κατά τη χρονική στιγμή της μεταβιβάσεως, αν, μεταξύ άλλων προϋποθέσεων, το νομικό πρόσωπο στο οποίο μεταβιβάζονται τα στοιχεία του ενεργητικού και του παθητικού έχει την καταστατική ή πραγματική του έδρα στην Πορτογαλία. Στην περίπτωση αυτή, η φορολογία επιβάλλεται μόνον όταν και αν το νομικό πρόσωπο που έλαβε τα εν λόγω στοιχεία ενεργητικού και παθητικού τα μεταβιβάσει. Ωστόσο, η φορολογική αυτή μεταχείριση δεν εφαρμόζεται αν το νομικό πρόσωπο στο οποίο μεταβιβάστηκαν τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού είναι εγκατεστημένο εκτός Πορτογαλίας. Στην περίπτωση αυτή, η φορολόγηση των κερδών υπεραξίας κεφαλαίου είναι άμεση.

1.

Με το πρώτο επιχείρημα, η Επιτροπή θεωρεί ότι τέτοιου είδους φορολογία πλήττει τα πρόσωπα τα οποία αποφασίζουν να εξέλθουν του πορτογαλικού εδάφους, καθόσον θεσπίζει διαφορετική μεταχείριση για τα πρόσωπα αυτά σε σχέση με τα πρόσωπα που παραμένουν εντός της χώρας. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η μεταφορά του φόρου, στην περίπτωση κερδών που προκύπτουν από ανταλλαγή μετοχών, δεν πρέπει να επιφυλάσσεται στις περιπτώσεις όπου ο φορολογούμενος εξακολουθεί να κατοικεί στο έδαφος της Πορτογαλίας, αντιθέτως προς την περίπτωση κατά την οποία ο φορολογούμενος μεταφέρει την κατοικία του σε άλλο κράτος της ΕΕ ή του ΕΟΧ. Συνακολούθως, η θεσπισθείσα με το άρθρο 10 του CIRS διαφορετική μεταχείριση δεν συνάδει με τα άρθρα 21, 45 και 49 ΣΛΕΕ και τα άρθρα 28 και 31 της Συμφωνίας EΟΧ. Επιπλέον, η προστασία των φορολογικών ελαφρύνσεων που προκύπτουν από εκκρεμή κεφαλαιακά κέρδη πρέπει να διασφαλίζεται σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας που κατοχυρώνεται με τη νομολογία του Δικαστηρίου. Στην υπό κρίση υπόθεση, η Επιτροπή θεωρεί ότι η πορτογαλική νομοθεσία βαίνει πέραν αυτού που είναι αναγκαίο για την επίτευξη των επιδιωκομένων σκοπών αποτελεσματικότητας του φορολογικού καθεστώτος και η εν λόγω νομοθεσία πρέπει να εφαρμόζει τον ίδιο κανόνα ανεξαρτήτως του αν το φυσικό πρόσωπο διατηρεί την κατοικία του εντός ή εκτός του εδάφους της Πορτογαλίας.

2.

Με το δεύτερο επιχείρημα, η Επιτροπή υποστηρίζει ότι το αναγνωριζόμενο με το άρθρο 38 του CIRS πλεονέκτημα δεν πρέπει, υπό το πρίσμα των διατάξεων του άρθρου 49 ΣΛΕΕ και του άρθρου 31 της Συμφωνίας ΕΟΧ, να επιφυλάσσεται σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η εταιρία που λαμβάνει τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού έχει την καταστατική ή πραγματική της έδρα στην Πορτογαλία. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η Πορτογαλία οφείλει να εφαρμόζει τον ίδιο κανόνα ανεξαρτήτως του αν το νομικό πρόσωπο στο οποίο μεταβιβάστηκαν στοιχεία ενεργητικού και παθητικού έχει την καταστατική ή πραγματική του έδρα εντός ή εκτός του εδάφους της Πορτογαλίας. Για τους ίδιους λόγους που εκτέθηκαν σε σχέση με το πρώτο επιχείρημα, η Επιτροπή θεωρεί ότι το άρθρο 38 του CIRS βαίνει πέραν αυτού που είναι αναγκαίο για τη διασφάλιση ενός αποτελεσματικού φορολογικού καθεστώτος. Η Επιτροπή φρονεί ότι οι φορολογούμενοι οι οποίοι ασκούν το δικαίωμά τους ελευθερίας εγκαταστάσεως μέσω της μεταβιβάσεως στοιχείων ενεργητικού και παθητικού στην αλλοδαπή με αντάλλαγμα μετοχές μη εγκατεστημένης στην ημεδαπή επιχειρήσεως δεν μπορούν να φορολογούνται σε προγενέστερη χρονική στιγμή από αυτούς οι οποίοι ασκούν τέτοιου είδους συναλλαγές με εγκατεστημένη στην Πορτογαλία επιχείρηση.