Available languages

Taxonomy tags

Info

References in this case

References to this case

Share

Highlight in text

Go

KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI

JÄÄSKINEN

ippreżentati fil-11 ta’ Frar 2010 1(1)

Kawża C-492/08

Il-Kummissjoni Ewropea

vs

Ir-Repubblika Franċiża

“Direttiva 2006/112/KE dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud – Rata mnaqqsa ta’ VAT – Kategoriji ta’ servizzi previsti fil-punt 15 tal-Anness III, li jistgħu jibbenefikaw minn rata mnaqqsa – Servizzi pprovduti minn avukati u professjonijiet ekwivalenti li għalihom jitħallsu mill-Istat Franċiż fil-kuntest tal-għajnuna legali”





I –    Introduzzjoni

1.        Sa mill-1 ta’ April 1991, bis-saħħa tal-Artikolu 279 tal-Kodiċi Ġenerali tat-Taxxi, ir-Repubblika Franċiża tapplika rata ta’ taxxa fuq il-valur miżjud (iktar ’il quddiem il-“VAT”) imnaqqsa għal 5.5 % fir-rigward tas-servizzi pprovduti mill-avukati, l-avukati tal-Conseil d’État [Kunsill tal-Istat (Franza)] u tal-Cour de cassation [Qorti tal-Kassazzjoni (Franza)] u l-prokuraturi legali (iktar ’il quddiem l-“avukati”), li għalihom dawn tal-aħħar jitħallsu totalment jew parzjalment mill-Istat fil-kuntest tal-għajnuna legali.

2.        Bir-rikors tagħha, il-Kummissjoni tal-Komunitajiet Ewropej talbet lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tikkonstata li, meta applikat it-tali rata mnaqqsa, ir-Repubblika Franċiża naqset milli twettaq obbligi tagħha taħt l-Artikoli 96 u 98(2) tad-Direttiva tal-Kunsill 2006/112/KE, tat-28 ta’ Novembru 2006, dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud (ĠU L 347, p. 1, iktar ’il quddiem id-“Direttiva tal-VAT”).

3.        Fid-difiża tagħha, ir-Repubblika Franċiża sostniet li s-servizzi pprovduti mill-avukati fil-kuntest tal-għajnuna legali jaqgħu taħt il-provvista ta’ “servizzi minn organizzazzjonijiet rikonoxxuti bħala devoti għall-benesseri soċjali mill-Istati Membri u impenjati fix-xogħol ta’ assistenza soċjali jew ta’ sigurtà soċjali” previsti fil-punt 15 tal-Anness III tad-Direttiva tal-VAT, b’mod li dawn is-servizzi jistgħu jibbenefikaw minn rata mnaqqsa tal-VAT.

II – Il-kuntest ġuridiku

A –    Id-dritt tal-Unjoni Ewropea (2)

4.        B’xewqa għaċ-ċarezza u r-razzjonalità, id-Direttiva tal-VAT għamlet abbozzar mill-ġdid tad-dispożizzjonijiet tad-Direttiva tal-Kunsill 77/388/KEE, tas-17 ta’ Mejju 1977, fuq l-armonizzazzjoni tal-liġijiet tal-Istati Membri dwar taxxi fuq id-dħul mill-bejgħ - Sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud: bażi uniformi ta’ stima (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 9, Vol. 1, p. 23, iktar ’il quddiem is-“Sitt Direttiva”), billi din tal-aħħar kienet ġiet emendata b’mod sostanzjali diversi drabi.

5.        Id-dispożizzjonijiet tad-Direttiva tal-VAT, li daħħlet fis-seħħ fl-1 ta’ Jannar 2007, ħassru u ssostitwew dawk tas-Sitt Direttiva, b’effett minn dik id-data. Il-kontinwità bejn iż-żewġ testi tirriżulta b’mod ċar mill-Artikolu 411(2) tad-Direttiva tal-VAT, b’mod partikolari fejn hemm referenza għat-tabella ta’ korrelazzjoni li tinsab fl-Anness XII.

6.        L-Artikoli 96 et seq tad-Direttiva tal-VAT essenzjalment jikkorrispondu mal-Artikolu 12(3)(a) tas-Sitt Direttiva.

7.        L-Artikolu 96 tad-Direttiva tal-VAT jipprovdi:

“L-Istati Membri għandhom japplikaw rata standard ta’ VAT, li għandha tiġi ffissata minn kull Stat Membru bħala persentaġġ ta’ l-ammont taxxabbli u li għandha tkun l-istess għall-provvista ta’ merkanzija u għall-provvista ta’ servizzi”.

8.        L-Artikolu 97(1) tad-Direttiva tal-VAT jipprovdi li mill-1 ta’ Jannar 2006 sal-31 ta’ Diċembru 2010, ir-rata normali ma tistax tkun inqas minn 15 %.

9.        Skont l-Artikolu 98 tad-Direttiva tal-VAT:

“1. L-Istati Membri jistgħu japplikaw jew rata mnaqqsa waħda jew żewġ rati mnaqqsa.

2. Ir-rati mnaqqsa għandhom japplikaw biss għall-provvisti ta’ merkanzija jew servizzi fil-kategoriji stabbiliti fl-Anness III.

[...]”.

10.      L-Anness III tad-Direttiva tal-VAT, li huwa intitolat “Lista ta’ provvisti ta’ merkanzija u servizzi li għalihom jistgħu japplikaw ir-rati mnaqqsa msemmija fl-Artikolu 98”, isemmi, fil-punt 15, “il-provvista ta’ merkanzija u servizzi minn organizzazzjonijiet rikonoxxuti bħala devoti għall-benesseri soċjali mill-Istati Membri u impenjati fix-xogħol ta’ assistenza soċjali jew ta’ sigurtà soċjali, sakemm dawk it-transazzjonijiet mhumiex eżenti skond l-Artikoli 132, 135 u 136” (3).

B –    Il-leġiżlazzjoni nazzjonali

11.      L-Artikolu 279 tal-Kodiċi Ġenerali tat-Taxxi, kif jirriżulta mill-Artikolu 32 IV tal-Liġi tal-Finanzi għall-1991 (Liġi Nru 90-1168 tad-29 ta’ Diċembru 1990), jipprovdi, b’effett mill-1 ta’ April 1991 (4):

“It-taxxa fuq il-valur miżjud tinġabar b’rata mnaqqsa ta’ 5.50 % fir-rigward ta’: [...]

f. servizzi pprovduti mill-avukati, l-avukati tal-Conseil d’État u tal-Cour de cassation u l-prokuraturi legali, li għalihom huma jitħallsu totalment jew parzjalment mill-Istat fil-kuntest tal-għajnuna legali; […]” (5).

III – Il-proċedura prekontenzjuża

12.      Billi l-applikazzjoni ta’ rata mnaqqsa ta’ VAT għas-servizzi pprovduti mill-avukati, mill-avukati fil-Conseil d’État u fil-Cour de cassation u mill-prokuraturi legali fil-kuntest tal-għajnuna legali, skont l-Artikolu 279(f) tal-Kodiċi Ġenerali tat-Taxxi, kellha tiġi kkunsidrata bħala inkompatibbli mad-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 12(3)(a) tas-Sitt Direttiva, moqrija flimkien ma’ dawk tal-Anness H tagħha, il-Kummissjoni ddeċidiet li tibda l-proċedura stabbilita fl-Artikolu 226 KE u intimat lir-Repubblika Franċiża b’ittra tal-10 ta’ April 2006.

13.      Billi ma ġietx konvinta bl-argumenti tal-awtoritajiet Franċiżi fir-risposta tagħhom tat-12 ta’ Ġunju 2006, il-Kummissjoni indirizzatilhom opinjoni motivata b’ittra tal-15 ta’ Diċembru 2006, fejn stednithom jadottaw il-miżuri meħtieġa sabiex jikkonformaw irwieħhom magħha fi żmien xahrejn minn meta jirċievu l-ittra.

14.      B’ittra tat-13 ta’ Frar 2007, ir-Repubblika Franċiża indikat li hija kienet tqis li l-ilment ifformulat ma kienx fondat. Meta kkonstatat li l-Istat Membru ma rrimedjax il-ksur imsemmi, il-Kummissjoni ppreżentat dan ir-rikors għal nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu, abbażi tal-Artikoli 96 u 98(2) tad-Direttiva tal-VAT, li ssostitwew l-Artikolu 12(3)(a) tas-Sitt Direttiva mill-1 ta’ Jannar 2007.

IV – Il-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja

15.      Permezz tar-rikors tagħha, il-Kummissjoni qed titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja biex tikkonstata li, billi applikat rata mnaqqsa tal-VAT għas-servizzi pprovduti mill-avukati li għalihom dawn jitħallsu totalment jew parzjalment mill-Istat fil-kuntest tal-għajnuna legali, ir-Repubblika Franċiża naqset milli twettaq l-obbligi tagħha taħt l-Artikoli 96 u 98(2) tad-Direttiva tal-VAT. Hija ssostni li dawn il-persuni li jipprovdu servizz ma jistgħux jiġu kkunsidrati bħala “organizzazzjoni­jiet rikonoxxuti bħala devoti għall-benesseri soċjali mill-Istati Membri u impenjati fix-xogħol ta’ assistenza soċjali jew ta’ sigurtà soċjali” skont id-Direttiva. Il-Kummissjoni titlob ukoll li r-Repubblika Franċiża tiġi kkundannata għall-ispejjeż.

16.      L-Istat konvenut jitlob iċ-ċaħda tar-rikors billi jinterpreta b’mod differenti d-dispożizzjonijiet ikkonċernati, kif ukoll il-kundanna tal-Kummissjoni għall-ispejjeż.

V –    Analiżi tan-nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu

17.      Jidhirli li huwa neċessarju li qabel kollox tiġi mfakkra n-natura ta’ dritt fundamentali li għandha l-għajnuna legali, kif ukoll is-sistema li tifforma parti minnha fi Franza. Sussegwentement nittratta l-aspetti ekonomiċi tal-kwistjoni, u wara l-metodi ta’ interpretazzjoni rilevanti fil-kawża, qabel ma nanalizza d-dispożizzjonijiet ikkonċernati. Madankollu, qabel kollox, għandha ssir preċiżazzjoni dwar l-applikazzjoni ratione temporis ta’ dawn id-dispożizzjonijiet.

A –    Id-dispożizzjonijiet applikabbli ratione temporis

18.      L-ewwel nett, kif osservat il-Kummissjoni, mingħajr ma din il-pożizzjoni ma qajmet oppożizzjoni min-naħa tar-Repubblika Franċiża, għandu jiġi ppreċiżat li għandhom jiġu applikati d-dispożizzjonijiet tad-Direttiva tal-VAT, u mhux dawk tas-Sitt Direttiva, billi t-terminu mogħti lill-awtoritajiet Franċiżi biex jikkonformaw rwieħhom mal-opinjoni motivata kien jiskadi f’data li tiġi wara t-tħassir tas-Sitt Direttiva, li seħħ fl-1 ta’ Jannar 2007.

B –    L-għajnuna legali, element tad-dritt fundamentali ta’ aċċess għal qorti

19.      Id-dritt ta’ aċċess b’mod effettiv għal qorti, b’mod partikolari permezz tat-tneħħija ta’ ostakolu finanzjarju eventwali għal dan l-aċċess, ġie rrikonoxxut bħala dritt fundamentali, kemm mill-Konvenzjoni Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem (6) (iktar ’il quddiem il-“KEDB”) kif ukoll mill-Patt Internazzjonali dwar id-Drittijiet Ċivili u Politiċi adottat mill-Assemblea Ġenerali tan-Nazzjonijiet Uniti (7). Il-possibbiltà li wieħed jiġi assistit mingħajr ħlas minn avukat maħtur ex officio huwa espressament iggarantit biss, f’dawn it-testi, għall-benefiċċju ta’ persuna akkużata, għaldaqstant fil-kuntest ta’ proċeduri kriminali.

20.      Madankollu, il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem estendiet din il-prerogattiva għall-proċeduri ċivili (8). Hija ppreċiżat, f’sentenza mogħtija fid-9 ta’ Ottubru 1979 (9), li l-Artikolu 6(1) tal-KEDB jġigħel lill-Istati Kontraenti jadottaw il-miżuri meħtieġa sabiex jipprovdu assistenza legali b’xejn biss meta din tirriżulta indispensabbli biex jiġi żgurat aċċess effettiv għal qorti, jew għaliex il-liġi tippreskrivi rappreżentanza minn avukat, jew minħabba l-kumplessità tal-proċedura jew tal-kawża (10). Il-Qorti tal-Ġustizzja interpretat dan l-artikolu bħala li jistabbilixxi il-prinċipju li l-għajnuna legali hija strument utli, iżda mhux sistematikament neċessarju, biex id-dritt ta’ aċċess għal qorti jkun effettiv, u biex proċess ikun ekwu skont dan it-test. Għalhekk dan id-dritt mhuwiex assolut. Huwa imperattiv li tingħata l-għajnuna legali biss meta n-nuqqas tat-tali għajnuna jrendi l-garanzija ta’ rimedju effettiv quddiem qorti mingħajr effett.

21.      Jidhirli li l-għajnuna legali hija dejjem iktar ikkunsidrata bħala element soċjali neċessarju biex tiġi żgurata l-effettività tad-dritt fundamentali li jirrappreżenta l-aċċess għall-ġustizzja u, għalhekk, l-aċċess għad-dritt b’mod ġenerali.

22.      Dan il-proċess ta’ evoluzzjoni jirriżulta partikolarment mill-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (11), li fl-Artikolu 47, bit-titolu “Id-dritt għal rimedju effettiv u  għal proċess imparzjali” jistabbilixxi u jipprovdi l-qafas għad-dritt għall-għajnuna legali, u dan quddiem kull tip ta’ qorti. Skont l-aħħar paragrafu ta’ dan l-Artikolu, “Għajnuna legali għandha tingħata lil dawk li ma jkollhomx mezzi biżżejjed, fil-każijiet fejn din l-għajnuna hija meħtieġa sabiex jiġi żgurat aċċess effettiv għall-ġustizzja”. Jidher li dan it-test ġie abbozzat fuq il-binarju tal-ġurisprudenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem.

23.      Bl-istess mod, id-Direttiva tal-Kunsill 2002/8/KE, tas-27 ta’ Jannar 2003, biex ittejjeb l-aċċess għal ġustizzja f’tilwimiet bejn il-konfini billi tistabbilixxi regoli komuni minimi konnessi ma’ għajnuna legali għal tilwimiet bħal dawn (12) tirreferi espressament għall-KEDB u għall-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea.

24.      Għaldaqstant, qabel kollox għandu jiġi kkonstatat li l-għan li jiġi promoss l-aċċess għall-ġustizzja u għad-dritt b’mod ġenerali tal-persuni li m’għandhomx biżżejjed riżorsi huwa konformi mal-valuri fundamentali tas-sistema tal-protezzjoni ġudizzjarja komuni fi ħdan l-Unjoni.

C –    Is-sistema tal-għajnuna legali fi Franza.

25.      Mil-Liġi Nru 91-647 tal-10 ta’ Lulju 1991 dwar l-għajnuna legali (13) jirriżulta li l-persuni fiżiċi jew legali li ma għandhomx riżorsi suffiċjenti (14) biex isostnu d-drittijiet tagħhom fil-qorti jistgħu jibbenefikaw minn għajnuna.

26.      Il-benefiċjarju tal-għajnuna legali huwa eżentat kemm mill-ħlas bil-quddiem jew mid-depożitu kif ukoll mill-ħlas tal-ispejjeż kollha tal-proċedura li għaliha ngħatat din l-għajnuna, u dan kemm totalment jew parzjalment.

27.      Jekk l-għajnuna legali hija totali, l-Istat isostni l-ispejjeż kollha tal-persuna kkonċernata (onorarji tal-avukati u l-prokuraturi legali, ħlasijiet tal-marixxalli, drittijiet tan-nutara, spejjeż tal-esperti, eċċ. (15)). L-ammont tal-ħlas tal-avukati, li huwa fiss, jiġi stabbilit skont skala bbażata fuq koeffiċjent bażiku li jinkludi numru ta’ unitajiet ta’ valur (16) partikolari għal kull tip ta’ proċedura li l-qrati (17) jista’ jkollhom.

28.      Jekk l-għajnuna legali hija parzjali, l-Istat iħallas parti biss mill-ħlas tal-awżiljarji tal-ġustizzja. Il-parti kontributtiva tal-Istat hija ffissata skont perċentwali tal-għajnuna legali totali li hija inversament proporzjonali mar-riżorsi tal-benefiċjarji tal-għajnuna (18). Għalhekk, l-avukat ikollu d-dritt għal suppliment fil-ħlas, li jkun ftit jew wisq sostanzjali. L-ammont ta’ dawn l-onorarji supplementari jiġi nnegozjat bejn l-avukat u l-klijent tiegħu b’mod liberu, imma fid-dawl ta’ kriterji ddefiniti mil-liġi, li jinkludu b’mod partikolari kunsiderazzjonijiet finanzjarji (19). Dan il-ftehim għandu jiġi konkluż qabel kull intervent, fil-kuntest ta’ ftehim bil-miktub li huwa suġġett, taħt piena ta’ nullità, għall-eżami tal-president tal-kamra tal-avukati.

29.      Fi Franza ma jeżistux uffiċċji pubbliċi ta’ għajnuna legali li jissupplementaw is-servizzi pprovduti mill-avukati, kuntrarjament għas-sitwazzjoni li teżisti f’ċerti pajjiżi, bħal Finlandja (20) u ċerti Länder Ġermaniżi.

D –    L-aspetti ekonomiċi tal-kawża

30.      Il-VAT hija taxxa ġenerali tal-konsum li tikkonċerna l-merkanzija u s-servizzi kollha kkonsmati jew użati fl-Istati Membri tal-Unjoni. Għal dak li jirrigwarda s-servizzi pprovduti mill-avukati, huwa l-klijent li, bħala konsumatur finali, juża s-servizz, u għalhekk, skont il-loġika tal-VAT, irid iħallas din it-taxxa. Fil-kuntest tal-għajnuna legali, dan il-piż ekonomiku, kemm totalment kif ukoll parzjalment, huwa sostnut mill-Istat.

31.      Fil-każ ta’ għajnuna legali totali, l-applikazzjoni ta’ rata ta’ VAT imnaqqsa ma għandhiex impatt perċettibbli f’għajnejn il-benefiċjarju ta’ għajnuna bħal dik. Billi huwa jibbenefika mill-ħlas sħiħ tal-ispejjeż tiegħu tal-avukat, il-persuna kkonċernata ma jipperċepixxix il-konċessjoni magħmula għad-detriment tal-finanzi ġenerali tal-Istat li jirrappreżenta t-tnaqqis tar-rata tal-VAT (21). Fil-fatt f’dan il-każ nosserva li l-applikazzjoni ta’ rata mnaqqsa tillimita l-kwantità tal-mezzi tal-baġit intiżi direttament għall-finanzjament tal-għajnuna legali, imma fl-istess ħin, l-Istat jirregola anqas it-taxxi għalih innifsu.

32.      Għall-kuntrarju, min jirċievi għajnuna legali parzjali jkollu jħallas lill-avukat tiegħu onorarju supplementari negozjat. Bl-applikazzjoni ta’ rata mnaqqsa ta’ VAT, il-persuna kkonċernata tista’ ċertament tibbenefika minn sostenn fiskali li jikkompleta s-sostenn dirett li jirċievi taħt il-forma ta’ għajnuna legali. Madankollu, għandi nenfasizza li dan ir-riżultat pożittiv għall-persuna fi proċediment jintlaħaq biss jekk is-suppliment ta’ ħlas (eskluż il-VAT) jiġi ffissat fuq il-livell l-iktar baxx aċċettabbli għall-avukat. Min-naħa l-oħra, meta l-onorarju (flimkien mal-VAT) jiġi stabbilit għall-massimu assolut aċċettat għall-klijent, il-vantaġġ fiskali jiffavorixxi l-avukat. Bejn dawn iż-żewġ estremi, il-marġni li jeżisti bejn ir-rata mnaqqsa u r-rata normali tinqasam bejn il-partijiet. Huwa ċert li tnaqqis tar-rata tal-VAT ma jkunx neċessarjament ta’ benefiċċju għall-konsumatur finali (22).

33.      Analiżi tad-dritt komparattiv tiżvela li r-Repubblika Franċiża mhijiex l-unika Stat Membru tal-Unjoni li ddeċidiet li tapplika sistema speċifika għas-servizzi pprovduti mill-avukati fil-qafas tal-għajnuna legali. Fil-fatt, jirriżulta minn dokument imħejji mill-Kummissjoni (23) li dawn is-servizzi huma s-suġġett għal rata mnaqqsa tal-VAT mhux biss fi Franza iżda fil-Portugall ukoll. Id-dokument jippreċiża li f’dan l-aħħar Stat, is-“servizzi mħallsa fil-kuntest tal-għajnuna legali jew [tal-]ħatra ex officio; [is-]servizzi dwar id-dritt tal-persuni u tal-familja; [u s-]servizzi dwar id-dritt tax-xogħol” huma suġġetti għal rata mnaqqsa ta’ VAT ta’ 5 %, minflok 5.5 % fi Franza, filwaqt li s-servizzi l-oħrajn tal-avukati huma suġġetti fil-Portugall għal rata ta’ VAT li titla’ sa 20 %, kontra 19.6 % fi Franza.

34.      F’dan l-istadju, tinqala’ kwistjoni partikolarment akuta: l-applikazzjoni tar-rata normali ta’ VAT ikollha bħala konsegwenza li jiġi limitat l-aċċess għall-ġustizzja, kif qed tippretendi r-Repubblika Franċiża?

35.      Il-Kummissjoni mhijiex ta’ din il-fehma billi ssemmi fir-rikors tagħha li, kif għadni kif osservajt, meta l-Istat isostni għal kollox l-onorarji ffatturati lill-persuna fi proċediment, din tal-aħħar ma tiġix affettwata bl-applikazzjoni tar-rata normali tal-VAT. Ikun hemm effett negattiv biss fil-każ fejn l-għajnuna legali mogħtija hija parzjali. Barra minn hekk, l-applikazzjoni tar-rata normali għas-servizzi pprovduti mill-avukati u mill-prokuraturi legali fil-kuntest tal-għajnuna legali tippermetti lir-Repubblika Franċiża tiġbor riżorsi li, b’mod partikolari, jistgħu jintużaw biex jiżdiedu l-fondi disponibbli biex tingħata din l-għajnuna. Għalhekk il-Gvern Franċiż jista’ jsostni t-totalità tal-ammonti, inkluża l-VAT, li jiffatturaw l-avukati u l-prokuraturi legali lill-persuni li jibbenefikaw mill-għajnuna. Huwa l-livell tal-għajnuna allokata lill-benefiċjarji, u mhux ir-rata tal-VAT applikabbli, li jiddetermina l-aċċessibbiltà tas-servizzi mogħtija minn dawn il-professjonisti.

36.      Fi kliem ieħor, il-Kummissjoni ssostni li l-applikazzjoni tar-rati normali ta’ VAT ma għandhiex effett fuq is-sitwazzjoni finanzjarja tal-benefiċjarji meta l-għajnuna legali tkun għal kollox koperta mill-parti li jikkontribbwixxi l-Istat kif ukoll li l-awtoritajiet Franċiżi jistgħu jimmodifikaw ir-regoli applikabbli meta l-għajnuna legali tingħata b’mod parzjali, jekk iridu jipprovdu appoġġ finanzjarju lill-persuni kkonċernati. L-analiżi magħmula mill-Kummissjoni tal-effetti ekonomiċi inerenti fid-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 279(f) tal-Kodiċi Ġenerali tat-Taxxi jidhirli li hija fondata.

37.      Barra minn hekk, in-newtralità fiskali u n-nuqqas ta’ distorsjonijiet tal-kompetizzjoni dovuti għad-dispożittiv, li ġew invokati mir-Repubblika Franċiża, ma għandhomx importanza determinanti fir-rigward tal-interpretazzjoni tat-termini użati fil-punt 15 tal-Anness III tad-Direttiva tal-VAT. F’dan ir-rigward nosserva li l-argument li jgħid li operazzjoni hija newtrali mill-aspett fiskali jidher li huwa, skont il-kliem tad-Direttiva tal-VAT kif ukoll fil-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja (24), fattur użat biex jiġi limitat il-kamp ta’ applikazzjoni tal-eċċezzjonijiet għar-regola ta’ tassazzjoni b’rata normali (derogi, eżenzjonijiet, eċċ) pjuttost milli kriterju użat biex jiġġustifika estensjoni tal-portata tagħhom. Jiġri wkoll li l-prinċipju tan-newtralità fiskali, li huwa inerenti fis-sistema komuni tal-VAT, isostni interpretazzjoni inqas restrittiva tal-kunċetti kkonċernati (25). Madankollu f’dan il-każ, jidhirli li din il-kunsiderazzjoni hija mingħajr rilevanza għaliex l-għan segwit mill-Artikoli 96 u 98(2) u tal-Anness III tad-Direttiva tal-VAT mhuwiex daqstant li tiġi evitata d-distorsjoni tal-kompetizzjoni iżda li tiġi ffavorita armonizzazzjoni progressiva tal-leġiżlazzjonijiet tal-Istati Membri, billi jiġu approssimati r-rati tal-VAT u billi jiġu limitati l-operazzjonijiet li jistgħu jkunu suġġetti għal rati mnaqqsa.

E –    Osservazzjonijiet ġenerali fuq l-interpretazzjoni tal-punt 15 tal-Anness III tad-Direttiva tal-VAT

1.      Fuq it-traspożizzjoni tal-ġurisprudenza dwar l-eżenzjonijiet tal-VAT

38.      Sa fejn naf jien, ma jeżistux preċedenti fil-ġurisprudenza mogħtija speċifikament fuq dan is-suġġett. Fil-fatt, jidher li l-Qorti tal-Ġustizzja għadha ma ntalbitx tinterpreta l-kunċetti li jinsabu fil-punt 15 tal-Anness III tad-Direttiva tal-VAT, u lanqas dawk ekwivalenti li jidhru qabel fl-erbatax-il kategorija tal-Anness H tas-Sitt Direttiva.

39.      Madankollu, ir-Repubblika Franċiża tikkunsidra li jeħtieġ li tiġi trasposta l-interpretazzjoni li l-Qorti tal-Ġustizzja tat lill-espressjoni identika “korpi rikonoxxuti bħala ddedikati għall-benessere soċjali” msemmija fl-Artikolu 13A(1)(g) tas-Sitt Direttiva, li sar l-Artikolu 132(1)(g) tad-Direttiva tal-VAT. In sostenn ta’ din il-pożizzjoni, hija tosserva li l-Artikolu 98 tad-Direttiva tal-VAT jirreferi għall-Artikolu 132 u minn dan tikkonkludi li jeħtieġ li tinżamm idea uniformi tat-termini użati fil-qasam tat-taxxa mnaqqsa tal-VAT u tal-eżenzjoni tal-VAT.

40.      Effettivament, il-prinċipji ta’ interpretazzjoni li rriżultaw fil-kuntest tal-ġurisprudenza dwar l-eżenzjonijiet tal-VAT jidhruli li huma rilevanti u jistgħu jiġu trasposti b’mod utli għall-interpretazzjoni tal-Anness III dwar ir-rati mnaqqsa ta’ VAT (26). Jiena tal-fehma li, għall-koerenza, l-istess kriterji għandhom jiġu użati għall-kunċetti identiċi, u dan iktar u iktar meta f’dan il-każ ir-rata kkonċernata hija tant baxxa (5.5%), meta pparagunata mar-rata normali (19.6%), li l-effetti ta’ dan it-tnaqqis fil-VAT joqorbu iktar lejn dawk ta’ eżenzjoni.

2.      Fuq il-metodi ta’ interpretazzjoni rilevanti

41.      Il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tindika b’mod ċar li l-interpretazzjoni tad-dispożizzjonijiet dwar l-eżenzjonijiet tal-VAT għandha ssir fid-dawl u fl-osservanza tal-għanijiet segwiti minnhom (27). Għalhekk, ġie enfasizzat li l-għan ta’ eżenzjoni favur ċerti servizzi kkunsidrati bħala ta’ interess ġenerali kien li jitħaffef il-piż fiskali minn fuq il-konsumaturi (28).

42.      L-istess approċċ teleoloġiku għandu jiġi adottat fir-rigward tad-dispożizzjonijiet dwar ir-rati mnaqqsa tal-VAT. Mil-lista ta’ merkanzija u servizzi li jistgħu jibbenefikaw mir-rata mnaqqsa kif jidher fl-Anness H tas-Sitt Direttiva, imbagħad fl-Anness III tad-Direttiva tal-VAT jirriżulta li l-leġiżlatur jidher li kellu r-rieda li jippermetti li l-Istati Membri japplikaw rata mnaqqsa ta’ VAT għal ċerti kategoriji ta’ attivitajiet għal skop soċjali u/jew pubbliku (29).

43.      Madankollu, l-Anness III tad-Direttiva tal-VAT, bħal fil-każ preċedenti tal-Anness H tas-Sitt Direttiva, mhuwiex ibbażat fuq approċċ koerenti mal-oriġini tiegħu. Il-kategoriji differenti elenkati f’dan it-test ma jifformawx struttura waħda (30). Dawn jidhru bħala r-riżultat ta’ tkomplija ta’ sensiela ta’ rati mnaqqsa li kienu jeżistu qabel fl-Istati Membri. It-taħlita, mingħajr loġika interna, verament ma tagħmilx sens u lanqas tippermetti interpretazzjoni kontestwali. Għaldaqstant, ftit li xejn hemm risposti kostruttivi li wieħed jistenna mill-analiżi tal-ħidma preparatorja (31).

3.      Fuq l-interpretazzjoni bejn wieħed u ieħor wiesgħa tal-kunċetti kkonċernati

44.      Il-Kummissjoni tikkunsidra li l-kunċetti li jinsabu fil-punt 15 tal-Anness III tad-Direttiva tal-VAT jeħtieġu interpretazzjoni “stretta” jekk mhux “restrittiva”, billi dawn huma derogi għall-prinċipju li jgħid li hija applikabbli r-rata normali tal-VAT. F’dan ir-rigward, hija tibbaża ruħha fuq is-sentenza mogħtija mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza C-83/99, li tirrigwarda r-rata mnaqqsa tal-VAT awtorizzata mill-ħames kategorija tal-Anness H, tas-Sitt Direttiva (32).

45.      Il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ regola li ddaħħal eċċezzjoni għal prinċipju ġenerali, f’dan il-każ il-prinċipju ta’ tassazzjoni, mingħajr dubju għandu jiġi kkonċepit b’mod rigoruż (33). Madankollu, dan ma jfissirx li għandu jinżamm approċċ restrittiv. Għalhekk, fir-rigward tal-eżenzjonijiet permessi fir-rigward ta’ ċerti attivitajiet ta’ interess ġenerali, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-kunċett ta’ “organizzazzjonijiet rikonoxxuti bħala tal-karità […] ma jeħtieġx interpretazzjoni partikolarment restrittiva” (34).

46.      Fil-fatt, l-interpretazzjoni tad-Direttiva tal-VAT ma għandhiex tkun tant restrittiva li teskludi s-soluzzjonijiet adottati minn ċerti Stati Membri biex tiġi organizzata attività li taqa’ taħt sistema speċjali espressament prevista minn dan it-test. Jeħtieġ li jiġu kkunsidrati d-differenzi eżistenti bejn il-prattiċi nazzjonali għal dak li jikkonċerna l-provvista ta’ servizzi ta’ karattru ta’ benesseri soċjali filwaqt li wieħed jieħu ħsieb li ma jtellifx it-twettiq tal-effett utli tad-derogi kkonċernati. Jidhirli li din kienet il-filosofija adottata mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Kingscrest (35). Din il-kunsiderazzjoni tirriżulta wkoll mis-sentenza Horizon College (36) u minn żewġ sentenzi reċenti (37).

47.      Il-lista tal-merkanzija u servizzi li jistgħu jkunu eliġibbli b’rata mnaqqsa li hemm fl-Anness III tad-Direttiva tal-VAT ġiet ikkonċepita apposta b’mod restrittiv u mhux sempliċement illustrattiv. Dan l-elenku huwa fil-prinċipju eżawrjenti skont l-Artikolu 98. Madankollu, għalkemm il-lista hija restrittiva wkoll fir-rigward tal-eżenzjonijiet tal-VAT, dan ma pprekludiex li l-Qorti tal-Ġustizzja tikkunsidra deskrizzjoni mhux riduttiva f’dan il-qasam.

48.      Fil-fehma tiegħi, l-interpretazzjoni tad-Direttiva tal-VAT għandha tkun ibbażata essenzjalment fuq għanijiet fiskali u ekonomiċi tas-sistema ġenerali ta’ din it-taxxa fuq il-konsum, li barra minn hekk tagħmel parti mill-bażi tar-riżorsi proprji tal-Unjoni. Minn dan il-punt ta’ tluq, huwa possibbli li jiġi kkonstatat li l-portata tal-prattiċi ekonomiċi li jibbenefikaw minn eċċezzjoni ma tistax titkabbar b’interpretazzjoni liberali.

4.      Fuq l-interpretazzjoni li tirriżulta mit-termini użati

a)      Fuq id-differenzi li jeżistu bejn il-verżjonijiet lingwistiċi:

49.      Paragun bejn il-verżjonijiet lingwistiċi differenti tad-Direttiva tal-VAT juri li t-termini użati fil-punt 15 tal-Anness III ma jikkorrispondux eżattament mal-kunċetti fil-verżjoni Franċiża.

50.      Jista’ jiġi osservat li l-kunċett ta’ “organisme” [organizzazzjoni] li jidher fil-verżjoni Franċiża mhuwiex identiku fil-verżjonijiet kollha l-oħra. Id-diversità tat-termini użati dwar il-kunċett ta’ organizzazzjoni u l-effett tiegħu fuq id-diffikultajiet ta’ interpretazzjoni ġew enfasizzati diversi drabi (38). Jidhirli li dan it-terminu ma għandux joħloq problemi partikolari f’dan il-kaz għaliex, kif ser insemmi iktar ’il quddiem, huwa aċċettat fir-rigward tal-VAT, li anki persuna fiżika li taġixxi waħedha tista’ tiġi kkunsidrata bħala organizzazzjoni. Din l-interpretazzjoni tista’ tapplika wkoll għall-avukati.

51.      Id-diffikultajiet jidhru li jirrigwardaw pjuttost l-interpretazzjoni ta’ “benesseri soċjali”. Fil-fatt, fir-rigward tal-ewwel parti tal-kundizzjonijiet magħmulin fil-punt 15 tal-Anness III, l-osservazzjonijiet li ġejjin jistgħu jsiru fil-konfront tal-verżjonijiet lingwistiċi differenti ta’ dan it-test:

–        fil-verżjoni Ġermaniża, it-terminu “gemeinnützige” jirreferi għall-idea ta’ “ġid komuni”,

–        fil-verżjoni Daniża, il-kelma “velgørende” tikkorrispondi direttament mal-kelma Ingliża “charitable”, fejn huwa magħruf li din inbidlet bil-kunċett ta’ “wellbeing” fil-verżjoni Ingliża attwali, it-terminu “charitable” li ntuża fil-verżjoni Ingliża tal-Anness H tas-Sitt Direttiva ġie kkunsidrat restrittiv wisq fil-kawża Kingscrest (39).

52.      Fir-rigward tat-tieni sensiela ta’ kundizzjonijiet magħmulin fil-punt 15 tal-Anness III, jista’ jingħad li l-verżjoni Franċiża tirreferi għall-idea ta’ att individwali (“œuvre”), li l-verżjonijiet bl-Ingliż, bid-Daniż, bit-Taljan, bil-Finlandiż u bl-Iżvediż jevokaw pjuttost attività fis-sens ġenerali, filwaqt li l-verżjonijiet bil-Ġermaniż u bil-Pollakk jirreferu għal settur jew qasam, termini li huma iktar newtrali.

53.      Minn dawn il-varjazzjonijiet bejn il-verżjonijiet lingwistiċi tirriżulta ambigwità estrinsika li ssaħħaħ l-ambigwità intrinsika tat-termini użati fil-verżjoni Franċiża tal-punt 15 tal-Anness III tad-Direttiva tal-VAT (40).

54.      Issa, huwa paċifiku li biex tiġi ggarantita l-applikazzjoni uniformi tad-dritt tal-Unjoni, fil-każ ta’ differenzi bejn il-verżjonijiet lingwistiċi tal-istess att, l-ebda waħda ma għandha tiġi kkunsidrata waħedha, jew li tirbaħ fuq l-oħra, iżda kull waħda minnhom għandha tiġi interpretata skont l-istruttura ġenerali u l-għan tar-regoli li tagħhom hija tikkostitwixxi element wieħed (41).

55.      Barra minn hekk, l-armonizzazzjoni li hija intiża primarjament mid-Direttiva tal-VAT timplika neċessarjament li sitwazzjonijiet ta’ fatt identiċi huma suġġetti għal deskrizzjoni identika u għal sistema unika. F’dan ir-rigward, il-kundizzjonijiet meħtieġa minn dan it-test biex wieħed jibbenefika minn rata mnaqqsa tal-VAT huma kunċetti awtonomi (42) u għandu jkollhom definizzjoni speċifika tal-Unjoni, u mhux li jinftiehmu mill-aspett tad-deskrizzjoni tagħhom li tista’ teżisti fid-dritt intern.

b)      Fuq is-“sens ordinarju tat-termini”:

56.      Skont il-Kummissjoni, id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 98(2) u tal-Anness III tad-Direttiva tal-VAT, għandhom jiġu interpretati skont is-sens ordinarju tat-termini inkwistjoni.

57.      Din il-pożizzjoni hija effettivament sostnuta mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar possibbiltajiet oħra ta’ rata mnaqqsa tal-VAT, jiġifieri dawk awtorizzati fil-ħames u t-tmien kategoriji tal-Anness H tas-Sitt Direttiva (43).

58.      Għaldaqstant ikun mixtieq li tiġi eżaminata l-kwistjoni dwar jekk l-avukati jistgħux jiġu kkwalifikati bħala organizzazzjonijiet imsemmija mill-punt 15 tal-Anness III meta jagħtu l-għajnuna tagħhom lill-benefiċjarji tal-għajnuna legali fir-rigward tas-sens normali tal-kliem użat fid-Direttiva tal-VAT.

59.      Madankollu, jidhirli li ftit li xejn huwa utli li din l-analiżi ssir iktar fil-fond, fid-dawl tal-varjazzjonijiet li jeżistu bejn il-verżjonijiet lingwistiċi differenti. L-isfumaturi li jista’ jkun hemm fit-terminoloġija Franċiża ma jgħoddux neċessarjament fir-rigward tal-kunċetti l-oħrajn li hemm fil-lingwi uffiċjali oħra.

60.      It-tagħlim prinċipali li tagħti din il-ġurisprudenza huwa li fil-każ ta’ dubju bejn iż-żewġ interpretazzjonijiet tal-kliem użat fil-punt 15 tal-Anness III, għandha titwarrab l-idea l-iktar estensiva tat-tifsira tagħhom u minflok tiġi magħżula dik it-tifsira li tinsab l-iktar qrib tas-sens normali ta’ dawn it-termini.

F –    Il-portata tad-dispożizzjonijiet tal-punt 15 tal-Anness III tad-Direttiva tal-VAT

1.      Fuq in-natura kumulattiva tal-kriterji stabbiliti mit-test

61.      Il-punt 15 tal-Anness III tad-Direttiva tal-VAT jistabbilixxi żewġ kundizzjonijiet sabiex provvista ta’ servizzi, jew kunsinna ta’ merkanzija, tkun tista’ tibbenefika minn rata mnaqqsa ta’ VAT: min-naħa, min qed jagħti s-servizz ikkonċernat għandu jkollu ċerta karatteristika, jiġifieri li jitqies “organizzazzjonijiet rikonoxxuti bħala devoti għall-benesseri soċjali mill-Istati Membri”, u min-naħa l-oħra, is-servizzi pprovduti għandhom ikunu ta’ ċerta natura, jiġifieri jkunu jikkonsistu f’“xogħol ta’ assistenza soċjali jew ta’ sigurtà soċjali” (44).

62.      Iż-żewġ partijiet fil-proċedura jidhru li jikkondividu l-fehma li dawn il-kundizzjonijiet ta’ applikazzjoni għandhom karattru kumulattiv. Min-naħa l-oħra, huma għandhom idea differenti dwar il-portata tat-termini użati biex jesprimuhom.

63.      Il-Kummissjoni tikkunsidra, min-naħa, li l-avukati li jaġixxu fil-kuntest tal-għajnuna legali ma jistgħux jitqiesu bħala organizzazzjonijiet previsti f’din id-dispożizzjoni u, min-naħa l-oħra, li s-servizzi tagħhom f’dan il-kuntest ma jistgħux jiġu assimilati ma’ xogħlijiet ta’ assistenza soċjali jew ta’ sigurtà soċjali.

64.      Min-naħa l-oħra, ir-Repubblika Franċiża tallega li l-Artikolu 279(f) tal-Kodiċi Ġenerali tat-Taxxi huwa kumpatibbli mal-Artikoli 96 u 98 tad-Direttiva tal-VAT billi s-servizzi li għalihom l-avukati huma, totalment jew parzjalment, imħallsin mill-Istat fil-kuntest tal-għajnuna legali jissodisfaw żewġ kundizzjonijiet imposti fil-punt 15 tal-Anness III ta’ din id-direttiva.

65.      Biex nieħu pożizzjoni f’dan ir-rigward, jidhirli iktar utli li naqleb l-ordni tal-eżami taż-żewġ kundizzjonijiet li jagħmel it-test.

2.      Fuq il-kriterju ta’ “xogħol ta’ assistenza soċjali jew ta’ sigurtà soċjali”

a)      L-argumenti tal-partijiet

66.      Il-Kummissjoni tikkunsidra li l-avukati li jaġixxu fil-kuntest tal-għajnuna legali mhumiex qed jagħmlu xogħlijiet previsti mit-test kontenzjuż. Hija targumenta li s-servizzi pprovduti jikkonsistu minn għajnuna legali u għalhekk huma ta’ natura identika ma’ dawk li joffru lill-klijenti li ma jibbenefikawx mill-għajnuna finanzjarja tal-Istat. Hija tikkontesta l-motiv propost mir-Repubblika Franċiża li jgħid li l-avukat li jassisti benefiċjarju tal-għajnuna legali jgħaddi minn xogħol ta’ konsulenza u ta’ difiża għal xogħol ta’ għajnuna soċjali, filwaqt li jenfasizza li l-aspettattivi tal-persuna kkonċernata huma fil-protezzjoni legali u mhux f’appoġġ soċjali. Hija żżid tgħid li l-fatt li l-ħlas li jingħata lill-avukat fil-kuntest tal-għajnuna legali huwa ġeneralment ikkunsidrat bħala insuffiċjenti ma jibdel xejn min-natura tas-servizzi pprovduti mill-avukat billi jaf li irid jassumi t-telf kollu marbut mal-attività professjonali tiegħu. Hija ssostni wkoll li l-avukati huma suġġetti għal diversi restrizzjonijiet ta’ natura deontoloġika anki barra mill-kuntest tal-għajnuna legali. Fl-aħħar nett, hija tikkunsidra li billi l-VAT hija taxxa ġenerali fuq il-konsum, din ma tippermettix l-applikazzjoni ta’ rati ta’ taxxa differenti skont il-livell ta’ dħul ta’ kull destinatarju tal-prodotti jew tas-servizzi.

67.      Ir-Repubblika Franċiża ssostni li l-attivitajiet li l-kontenut u n-natura tagħhom huma identiċi għandhom jitqiesu jew ma jitiqisux bħala xogħlijiet ta’ assistenza soċjali skont il-livell ta’ riżorsi tad-destinatarji tagħhom. Hija tagħti l-eżempju li ġej: il-preparazzjoni ta’ ikla tista’ tikkostitwixxi xogħol ta’ assistenza soċjali meta ssir għall-benefiċċju ta’ persuni fil-bżonn, filwaqt li din l-istess attività ma tkunx hekk meta ssir għall-benefiċċju ta’ klijentela li mhijiex indiġenti. Bħal ma jiġri fil-qasam tal-catering, hemm bżonn li ssir distinzjoni bejn l-attività ta’ avukat li qed jassisti benefiċjarju tal-għajnuna legali u l-funzjoni tradizzjonali tal-avukat li jaġixxi għall-benefiċċju ta’ persuna solventi. Hija tikkonċedi li s-servizzi pprovduti fiż-żewġ każijiet huma identiċi, iżda hija ssostni li l-għan soċjali u ċ-ċokon tad-dħul tal-benefiċjarju flimkien jagħtu lill-provvista tas-servizz ta’ għajnuna legali tal-avukat in-natura ta’ xogħol ta’ assistenza soċjali.

68.      Fuq kollox ir-Repubblika Franċiża tipproponi lista ta’ erba’ indikazzjonijiet biex jiġi ddeterminat jekk organizzazzjoni hijiex impenjata f’xogħlijiet ta’ assistenza u sigurtà soċjali, jiġifieri (1) id-dedikazzjoni ta’ għan soċjali għall-benefiċċju ta’ persuni żvantaġġati, (2) it-twettiq ta’ solidarjetà nazzjonali permezz ta’ metodu ta’ finanzjament ta’ ridistribuzzjoni, (3) in-natura mingħajr skop ta’ profitt tas-servizzi mogħtija u (4) il-limitazzjonijiet kbar li huwa suġġett għalihom min jagħti s-servizz. Hija tqis li l-għajnuna legali mogħtija mill-avukati tissodisfa l-kundizzjonijiet kollha. Hija tippreċiża li, kuntrarjament għall-interpretazzjoni tal-Kummissjoni, hija ma ssostnix li waħda minn dawn l-indikazzjonijiet, meħuda waħedha, hija biżżejjed biex jiġi stabbilit li l-avukati qed jaħdmu f’xogħol ta’ assistenza soċjali.

b)      L-analiżi

69.      It-terminu “soċjali” huwa kunċett vag. Dan fisser tal-anqas żewġ dimensjonijiet ta’ kategoriji rilevanti għal din il-kawża. Wieħed minn dawn l-aspetti jikkonċerna l-isfera ta’ interazzjonijiet, relazzjonijiet u istituzzjonijiet umani li huma bbażati fuq il-vulnerabbiltà tal-individwu u fuq il-bżonn tiegħu għas-sostenn u għall-ħarsien li jistgħu jiġu offruti mid-diversi komunitajiet tas-soċjetà kontra r-riskji inerenti fil-ħajja. Din l-idea soċjali hija riflessa fl-istituzzjonijiet li normalment jiġu kkunsidrati bħala li jikkostitwixxu każijiet tipiċi ta’ fenomenu soċjali, bħas-sostenn ekonomiku tal-persuni żvantaġġati, il-protezzjoni tat-tfal u taż-żgħażagħ, is-servizzi ta’ kura li jieħdu ħsieb il-bżonnijiet speċifiċi ta’ persuni morda, b’diżabbiltà jew li jsofru minn dipendenza fuq sustanzi psikotropiċi. L-aspett l-ieħor “soċjali” jikkonċerna s-solidarjetà jew l-altruiżmu kollettiv li huwa meħtieġ biex il-bżonnijiet ta’ kulħadd ikunu jistgħu jiġu sodisfatti b’mod ekwu.

70.      Il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja fir-rigward tal-VAT turi minnha nnifisha li dawn iż-żewġ aspetti jew dimensjonijiet soċjali għandhom interazzjoni kumplessa. Pereżempju, il-Qorti tal-Ġustizzja ammettiet li l-iskop ta’ profitt ma kienx jipprekludi li organizzazzjoni tad-dritt privat li tipprovdi servizzi ta’ akkomodazzjoni għat-tfal u ż-żgħażagħ tista’ tiġi kkunsidrata bħala li għandha karattru ta’ benesseri soċjali, billi l-kuntest partikolari tal-kawża ppermetta soluzzjoni bħal din (45). Barra minn hekk fis-sentenza Kügler (46), il-Qorti tal-Ġustizzja qalet li “s-servizzi ta’ kura ġenerali u ta’ ekonomija tad-dar ipprovduti minn servizz ta’ kura fuq il-post lil persuni fi stat ta’ dipendenza fiżika jew ekonomika […] huma, bħala prinċipju, marbutin mal-assistenza soċjali” [traduzzjoni mhux uffiċjali].

71.      F’dan il-każ partikolari, jidhirli li x-xogħol ta’ assistenza li jassumi l-avukat fil-kuntest tal-għajnuna legali ma jissostitwixxix ix-xogħol abitwali tiegħu ta’ konsulenża u ta’ difiża iżda jikkompletah. Wieħed jista’ jgħid li, il-kontribuzzjoni tiegħu għall-għajnuna legali tagħti kulur soċjali lill-funzjoni tradizzjonali tal-avukat.

72.      Il-kriterju tan-natura tas-servizz, li ċertament huwa identiku fil-kuntest tal-għajnuna legali u fil-kuntest tal-attivitajiet tradizzjonali tal-avukati, li qed jiġi invokat b’mod prinċipali mill-Kummissjoni, ma jidhirlix li huwa biżżejjed fih innifsu biex attività tingħata karattru soċjali jew biex ma tingħatax din il-kwalifika. Fil-fehma tiegħi, il-konstatazzjoni ċċitata iktar ’il fuq magħmula mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Kügler (47), tiċċara l-pożizzjoni.

73.      Ir-riskju li tiġi applikata rata mnaqqsa għas-servizzi kollha li jagħtu sostenn lill-persuni l-iktar fil-bżonn, li qed jiġi allegat mill-Kummissjoni, jidhirli li mhuwiex fondat. Ikun jeżisti jekk l-uniku kriterju kkunsidrat ikun dak tad-destinatarji tas-servizz. Madankollu r-Repubblika Franċiża tipproponi li jingħata piż lil kriterji oħrajn, permezz tal-grupp ta’ erba’ indikazzjonijiet li tippreżenta.

74.      Fir-rigward tal-livell baxx ta’ remunerazzjoni tal-avukati li qed jiġi invokat mir-Repubblika Franċiża, nosserva madankollu li l-onorarji ta’ avukat jiddependu mill-aspettattivi individwali tiegħu fir-rigward tal-livell ta’ remunerazzjoni li hija aċċettabbli għalih. Issa, jidher li fi Franza jeżisti grupp ta’ avukati li huma sodisfatti bil-livell tad-dħul ipprovdut mill-għajnuna legali għaliex jidher li x-xogħol ta’ dan it-tip huwa kkonċentrat f’idejn din il-kategorija ta’ avukati (48).

75.      Jiena tal-fehma li l-fattur determinanti huwa l-kuntest li fih jingħataw is-servizzi ta’ avukat. Jeżistu diversi eżempji, u dawn fi Stati Membri differenti, tal-fatt li s-servizzi legali, inklużi l-funzjonijiet kemm ta’ konsulenza kif ukoll ta’ rappreżentanza legali, jistgħu jiġu pprovduti f’kundizzjonijiet jagħtuhom karattru ta’ benesseri soċjali. Dan huwa l-każ tal-għajnuna mogħtija mill-uffiċċji ta’ għajnuna legali pubbliċi, minn organizzazzjonijiet differenti tas-soċjetà ċivili kif ukoll minn avukati li jaġixxu pro bono għall-persuni żvantaġġati, għall-vittmi ta’ reati u għal min jitlob l-ażil.

76.      Fir-rigward tad-dispożizzjonijiet leġiżlattivi Franċiżi inkwistjoni, dan jiġi tradizzjonalment iġġustifikat fuq il-livell nazzjonali min-natura soċjali inerenti għas-sitwazzjoni tad-destinatarji tal-għajnuna legali (49).

77.      Jidhirli li l-għajnuna legali tista’ effettivament tiġi inkluża mingħajr wisq diffikultà bħala “xogħol ta’ assistenza soċjali” peress li, ladarba hija bbażata fuq is-solidarjetà soċjali, hija tista’ tiġi kkwalifikata bħala miżura ta’ politika soċjali (50).

78.      Min-naħa l-oħra, jeżistu dubji veri fir-rigward tal-ewwel taqsima tal-kundizzjonijiet magħmula mill-punt 15 tal-Anness III tad-Direttiva tal-VAT.

3.      Fuq il-kriterju ta’ “organizzazzjonijiet rikonoxxuti bħala devoti għall-benesseri soċjali mill-Istati Membri”

a)      L-argumenti tal-partijiet

79.      Il-Kummissjoni ssostni li dawk li jipprovdu s-servizzi kkonċernati għandu jkollhom ċerta karatteristika, jiġifieri attribut kostanti u stabbli li jikkaratterizzahom. Hija tallega li d-Direttiva tal-VAT teżiġi ċertu grad ta’ permanenza fir-relazzjoni bejn l-Istat Membru u dawk suġġetti għat-taxxa li s-servizzi tagħhom jibbenefikaw minn rata mnaqqsa. Hija tafferma li fi Franza, l-applikazzjoni ta’ rata mnaqqsa għal ċerti servizzi tal-avukati mhijiex marbuta man-natura stabbli ta’ min jipprovdi s-servizz, iżda biss mal-fatt li dawn is-servizzi jingħataw, b’mod okkażjonali, fil-kuntest tal-għajnuna legali. Hija tikkunsidra wkoll li l-fatt li tiġi segwita l-interpretazzjoni proposta mir-Repubblika Franċiża jippreżenta riskju, peress li din tispiċċa biex tapplika l-eċċezzjoni prevista fil-punt 15 għal kwalunkwe persuna suġġetta għat-taxxa, bl-unika kundizzjoni tkun li s-servizzi inkwistjoni jitħallsu totalment jew parzjalment mill-Istat, u mhux biss lil min jipprovdi s-servizz mogħni minn status privileġġat mogħti mill-Istat fir-rigward tan-natura soċjali tagħhom.

80.      L-awtoritajiet Franċiżi jikkonfutaw punt b’punt l-argumenti tal-Kummissjoni. Fir-rigward tal-istabbiltà tar-rabta bejn l-Istat u l-avukati, ir-Repubblika Franċiża ssostni li, jekk jitqies li dan hu kriterju rilevanti, din tkun żgurata mill-fatt li s-servizzi inkwistjoni huma s-suġġett tal-Artikolu 279(f) tal-Kodiċi Ġenerali tat-Taxxi. Hija żżid tgħid li filwaqt li mhux l-avukati kollha jieħdu xogħol regolari ta’ għajnuna legali, kull wieħed minnhom jista’, f’kull mument, jinħatar mill-president ta’ awla jew mill-president tal-ordni tal-avukati u jkun obbligat li jsegwi din in-nomina.

81.      Barra minn hekk, hija tfakkar li fin-nuqqas ta’ definizzjoni fis-Sitt Direttiva, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li, fil-prinċipju, jiddependi mid-dritt nazzjonali ta’ kull Stat Membru biex isiru regoli li permezz tagħhom tiġi rrikonoxxuta n-natura soċjali li tista’ tingħata, fejn ġie speċifikat li l-ġurisprudenza tat lill-awtoritajiet nazzjonali l-indikazzjonijiet li ġejjin biex jiġu ddeterminati l-organizzazzjonijiet li għandhom karattru ta’ benesseri soċjali (51): 1) l-eżistenza ta’ dispożizzjonijiet leġiżlattivi speċifiċi, 2) in-natura ta’ interess ġenerali tal-attivitajiet tal-persuna suġġetta għat-taxxa kkonċernata, 3) il-fatt li l-persuni taxxabbli l-oħra li jipprovdu l-istess servizzi jibbenefikaw minn rikonoxximent simili (52), kif ukoll 4) il-fatt li l-ispejjeż tas-servizzi inkwistjoni jitħallsu fil-biċċa l-kbira mill-organizzazzjonijiet ta’ sigurtà soċjali. Skont ir-Repubblika Franċiża, id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 279(f) tal-Kodiċi Ġenerali tat-Taxxi jissodisfaw dawn il-kriterji kollha.

b)      L-analiżi

82.      Il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet fuq l-interpretazzjoni tal-kunċett ta’ “organizzazzjonijiet rikonoxxuti bħala devoti għall-benesseri soċjali mill-Istati Membri” fir-rigward tad-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 13A(1)(g) tas-Sitt Direttiva, li kienet tipprovdi għal “eżenzjonijiet għal ċertu attivitajiet fl-interess pubbliku” li jikkorrespondi ma’ dawk imsemmija fl-Artikolu 132(1)(g) tad-Direttiva tal-VAT. Issa, jeħtieġ li tinżamm idea uniformi tal-kunċetti ta’ “organizzazzjoni” u ta’ “benesseri soċjali” li jissemmew f’diversi partijiet tad-Direttiva tal-VAT u tal-Annessi tagħha (53), u mhux li tingħatalhom tifsira li tvarja.

83.      Is-sentenzi mogħtija fir-rigward tal-eżenzjoni tal-VAT jindikaw li l-kunċett ta’ “organizzazzjonijiet rikonoxxuti bħala devoti għall-benesseri soċjali” huwa biżżejjed wiesa’ biex jinkludi entitajiet privati li għandhom skop ta’ profitt, u anki persuna fiżika waħda li taġixxi f’kuntest ekonomiku, b’mod partikolari fid-dawl tal-għan segwit li jitnaqqsu l-ispejjeż tal-provvista ta’ ċerti servizzi ta’ interess ġenerali mwettqin fis-settur soċjali u biex dawn ikunu iktar aċċessibbli għall-persuni li jistgħu jibbenefikaw minnhom (54).

84.      Dan l-approċċ estensiv li l-Qorti tal-Ġustizzja ħadnet fir-rigward tal-eżenzjonijiet tal-VAT jgħodd iktar u iktar għat-tnaqqis tar-rati tal-VAT. Din tippermetti li tinkludi l-avukati fil-kategorija ta’ organizzazzjonijiet li jaqgħu taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-punt 15 tal-Anness III tad-Direttiva tal-VAT. It-terminu “organizzazzjoni” ċertament jissuġġerixxi entità individwalizzata li taqdi funzjoni partikolari (55). Madankollu huwa paċifiku li dan il-kunċett awtonomu tad-dritt tal-Unjoni jista’ jirreferi għal entità privata waħda jew iżjed li joperaw impriża, u mhux entitajiet persuni ġuridiċi biss. F’dan il-każ, il-persuni li huma suġġetti għal sistema ta’ VAT huma l-avukati li jaġixxu fil-kuntest tal-għajnuna legali, ikkunsidrati b’mod individwali. Għalhekk ftit jimporta f’liema organizzazzjoni, għaqda professjonali jew kunsill jinkitbu dawn l-avukati, u b’mod partikolari huwa irrilevanti li l-mod tal-ħatra tagħhom u ta’ ħlas għat-twettiq ta’ dan ix-xogħol ikunu ċentralizzati.

85.      Mill-osservazzjonijiet preċedenti jirriżulta li l-avukati li jeżerċitaw fil-kuntest tal-għajnuna legali mingħajr dubju jaqgħu taħt il-kunċett ta’ “organizzazzjoni”. Barra minn hekk, il-kwistjoni mhijiex prinċipalment fuq dan il-punt peress li, f’dan ir-rigward, iż-żewġ partijiet irriferew għall-ġurisprudenza estensiva tal-Qorti tal-Ġustizzja. Il-Kummissjoni tirrikonoxxi dan billi tosserva li huwa biss il-“benesseri soċjali” tal-organizzazzjoni li tipprovdi s-servizz li huwa kkonċernat.

86.      Fir-rigward ta’ dan l-aħħar kriterju, il-partijiet ma jaqblux b’mod qawwi ma’ xulxin. Fil-fatt, id-Direttiva tal-VAT, l-istess bħal ma kienet is-Sitt Direttiva, ma tippreċiżax il-kundizzjonijiet u l-metodi tar-rikonoxximent tal-“benesseri soċjali” tal-organizzazzjonijiet imsemmijin fil-punt 15 tal-Anness III. Għandu jiġi osservat li fil-verżjoni Franċiża, din l-espressjoni tal-Anness III tad-Direttiva tal-VAT hija ripetizzjoni eżatta tad-dispożizzjoni ekwivalenti tas-Sitt Direttiva. Min-naħa l-oħra, fil-verżjoni Ingliża, kif diġà osservajt, inbidlu l-kliem meta mqabbla mat-test preċedenti (56).

87.      Il-ħtieġa ta’ permanenza, li hija fformulata mill-Kummissjoni, ma tirriżultax espressament mill-kliem tad-Direttiva tal-VAT, u lanqas, jidhirli, mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja. Madankollu għandu jiġi aċċettat li permanenza hija impliċitament meħtieġa?

88.      Jiena tal-fehma li ċerta stabbiltà fl-attivitajiet soċjali, jekk mhux il-permanenza, hija meħtieġa. Il-permanenza, madankollu, hija relattiva billi l-kriterju temporali mhuwiex biżżejjed fih innifsu. Jidhirli li jeħtieġ li l-attività preponderanti, saħansitra kważi esklużiva, ta’ min jagħti s-servizzi jkollha karattru ta’ benesseri soċjali. Sempliċi aspett soċjali mhuwiex biżżejjed. L-interpretazzjoni “funzjonali” li ssostni r-Repubblika Franċiża ma tikkonformax la mat-test tad-Direttiva tal-VAT, u lanqas mal-għanijiet tagħha. Dan l-approċċ iwassal għas-sitwazzjoni stramba li organizzazzjoni jista’ jkollha aspett doppju, jiġifieri li tista’ tiġi kkunsidrata bħala li għandha karattru ta’ benesseri soċjali meta twettaq atti ta’ natura soċjali, iżda mingħajr karattru soċjali fil-każijiet l-oħrajn. Interpretazzjoni bħal din jidher li hija għaqda ta’ żewġ kundizzjonijiet fl-ipoteżi fejn ix-xogħlijiet ta’ natura soċjali jkunu l-unika indikazzjoni ta’ dan il-karattru ta’ benesseri soċjali. Li kieku dan kien il-każ, kien ikun biżżejjed li l-Anness III tad-Direttiva tal-VAT jipprovdi li rata mnaqqsa hija possibbli meta min jipprovdi servizz jeżerċita attività ta’ natura soċjali.

89.      Madankollu din mhijiex il-pożizzjoni adottata mil-leġiżlatur. Il-fatt li jkun hemm aspett doppju mhuwiex previst billi d-Direttiva tal-VAT ma tippermettihx, kuntrarjament għall-possibbiltà ta’ varjazzjoni li hemm previst fiha espressament għall-organizzazzjonijiet pubbliċi. Jidhirli li huwa determinanti l-kamp li fih tidħol l-attività u mhux l-iskop tal-organizzazzjoni. Hemm bżonn li wieħed jiffoka fuq l-operaturi u fuq dak li jagħmlu, iktar milli fuq l-għanijiet li jsegwu.

90.      Mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li l-awtoritajiet nazzjonali għandhom setgħa diskrezzjonali biex entità tiġi rrikonoxxuta l-istatus ta’ organizzazzjoni li għandha karattru ta’ benesseri soċjali, iżda din is-setgħa għandha tiġi eżerċitata skont id-dritt tal-Unjoni (57). Madankollu, fid-dawl ta’ din il-ġurisprudenza, jidher li l-proċess li bih iseħħ ir-rikonoxximent ta’ karattru ta’ benesseri soċjali ma jirriżultax minn approċċ purament nazzjonali. Ċertament huma l-awtoritajiet tal-Istati Membri li għandhom jattribwixxu din il-karatteristika, iżda taħt il-kontroll tal-qrati nazzjonali, li huma stess għandhom jaħdmu fid-dawl tal-eżiġenzi tad-dritt tal-Unjoni u jieħdu inkunsiderazzjoni kriterji mhux restrittivi stabbiliti mis-sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja (58).

91.      Billi dawn huma attivitajiet eżerċitati minn avukat fil-kuntest tal-għajnuna legali prevista mill-Kodiċi Ġenerali tat-Taxxi Franċiż, naħseb li wieħed ma jistax jitkellem fuq karattru ta’ “benesseri soċjali” tal-organizzazzjoni kkonċernata għaliex dan il-kunċett, fil-fehma tiegħi, jirreferi għal ħaġa li għandu jkollha ċerta permanenza u ċerta preponderanza fir-rigward tan-natura tal-attivitajiet tagħha. Biex jiġi mħares l-effett utli tad-Direttiva tal-VAT u jinżamm il-karattru restrittiv tal-Anness III, jeħtieġ li tingħata interpetazzjoni tad-dispożizzjonijiet tal-punt 15 li skont din mhux biss l-attività iżda anki l-organizzazzjoni inkwistjoni għandu jkollha karattru ta’ benesseri soċjali prominenti biżżejjed, jekk mhux dominanti. Issa, dan l-aħħar kriterju, mifhum fis-sens normali tal-kelma, mhuwiex sodisfatt mill-avukati, billi nemmen li għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni l-attivitajiet kollha ta’ organizzazzjoni biex jiġi ddeterminat jekk din tissodisfax il-kundizzjonijiet meħtieġa mid-dispożizzjoni inkwistjoni (59). Fin-nuqqas ta’ prova ta’ karattru ta’ “benesseri soċjali” doppju, il-provvista ta’ servizzi kkonċernata ma tissodisfax il-kundizzjonijiet kollha tal-applikazzjoni ta’ rata mnaqqsa tal-VAT li tipprovdi d-Direttiva.

92.      B’hekk, nikkunsidra li r-rikors għal nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu huwa fondat sa fejn is-servizzi pprovduti mill-avukati u professjonijiet ekwivalenti li huma previsti fl-Artikolu 279(f) tal-Kodiċi Ġenerali tat-Taxxi ma jidħlux fil-kategorija li tinsab fil-punt 15 ta’ dan l-Anness, li hija l-unika dispożizzjoni invokata fid-difiża mir-Repubblika Franċiża, jiġifieri “il-provvista ta’ merkanzija u servizzi minn organizzazzjonijiet rikonoxxuti bħala devoti għall-benesseri soċjali mill-Istati Membri u impenjati fix-xogħol ta’ assistenza soċjali jew ta’ sigurtà soċjali”, u għaldaqstant huma ma jistgħux jibbenefikaw minn rata mnaqqsa ta’ VAT (60).

VI – Spejjeż

93.      Skont l-Artikolu 69(2) tar-Regoli tal-Proċedura, il-parti li titlef il-kawża għandha tbati l-ispejjeż, jekk dawn ikunu ġew mitluba.

94.      Il-Kummissjoni talbet il-kundanna tar-Repubblika Franċiża għall-ispejjeż. Għaldaqstant hemm lok li jiġi deċiż f’dan is-sens jekk, kif qed nipproponi, ir-rikors għal nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu jiġi milqugħ.

VII – Konklużjoni

95.      Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nissuġġerixxi lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tiddeċiedi kif ġej:

“1)      Billi applikat rata mnaqqsa tat-taxxa fuq il-valur miżjud għas-servizzi pprovduti mill-avukati, mill-avukati tal-Conseil d’État u tal-Cour de cassation u tal-prokuraturi legali, li għalihom dawn jiġu mħallsin totalment jew parzjalment mill-Istat fil-kuntest tal-għajnuna legali, ir-Repubblika Franċiża naqset milli twettaq l-obbligi tagħha taħt l-Artikoli 96 u 98(2) tad-Direttiva tal-Kunsill 2006/112/KE, tad-28 ta’ Novembru 2006, dwar is-sistema komuni ta’ taxxa fuq il-valur miżjud.

2)      Ir-Repubblika Franċiża hija kkundannata għall-ispejjeż.”.

1 – Lingwa oriġinali: il-Franċiż.

2 – Billi l-opinjoni motivata li l-Kummissjoni indirizzat lir-Repubblika Franċiża hija tal-15 ta’ Diċembru 2006, sejra ssir referenza għad-dispożizzjoni­jiet tat-Trattat KE skont l-enumerazzjoni applikabbli qabel id-dħul fis-seħħ tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea.

3 – L-Anness H tas-Sitt Direttiva, li ġie introdott bid-Direttiva tal-Kunsill 92/77KEE, tad-19 ta’ Ottubru 1992, li tissupplimenta s-sistema komuni tat-taxxa fuq il-valur miżjud u li temenda d-Direttiva 77/388/KE (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 9, Vol. 1, p. 202), ittratta wkoll il-“Lista ta’ provvisti ta’ oġġetti u servizzi li jistgħu jkunu soġġetti għal rati mnaqqsa ta’ VAT” u kien isemmi fl-erbatax-il kategorija “[i]l-provvista ta’ oġġetti u servizzi minn organizzazzjonijiet rikonoxxuti bħala istituzzjonijiet ta’ karità mill-Istati Membri u mqabbda fix-xogħol ta’ assistenza soċjali jew ta’ sigurtà soċjali, safejn dawn il-provvisti mhumiex eżenti skond l-Artikolu 13”.

4 – Din id-dispożizzjoni, li ma kinitx tapplika qabel id-dħul fis-seħħ tas-Sitt Direttiva għalhekk ma taqax taħt id-dispożizzjonijiet tranżitorji previsti minnha, u b’mod partikolari ma taqax taħt id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 28(2) ta’ din id-direttiva li għaliha tagħmel referenza l-Kummissjoni fir-rikors tagħha.

5 –      L-Artikolu 279 tal-Kodiċi Ġenerali tat-Taxxi ġie emendat l-aħħar bl-Artikolu 22 tal-Liġi Nru 2009-888 tat-22 ta’ Lulju 2009, mingħajr ma din l-emenda kellha effett fuq id-dispożizzjonijiet tal-punt f.

6 – L-Artikolu 6(3) tal-Konvenzjoni għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Libertajiet Fundamentali, iffirmata fl-4 ta’ Novembru 1950.

7 – L-Artikolu 14(3)(d) in fine, tal-Patt Internazzjonali dwar id-Drittijiet Ċivili u Politiċi, miftuħ għall-firem fid-19 ta’ Diċembru 1966.

8 – Fis-sentenza Golder tal-21 ta’ Frar 1975 (Serje A, Nru 18, §§ 35 et seq), din il-Qorti fil-fatt iddikjarat li: “l-Artikolu 6(1) (artikolu 6-1) [tal-KEDB] jiggarantixxi lil kulħadd id-dritt li qorti tkun taf bil-kwistjoni kollha dwar id-drittijiet u l-obbligi ta’ natura ċivili tiegħu. Iseddaq b’dan il-mod id-‘dritt għal qorti’, fejn id-dritt ta’ aċċess, jiġifieri d-dritt li wieħed jadixxi l-qorti fi kwistjoni ċivili, huwa biss aspett wieħed”.

9 – Sentenza Airey vs L-Irlanda (Serje A, Nru 32, § 26).

10 – F’din l-aħħar ipoteżi, il-Qorti enfasizzat li n-nuqqas tal-benefiċċju ta’ għajnuna legali jista’ jċaħħad lil persuni fi proċedura mill-possibbiltà li jiddefendu l-kawża tagħhom b’mod effettiv quddiem il-qorti u jista’ jwassal għal nuqqas ta’ opportunitajiet ugwali għall-partijiet li huwa inaċċettabbli fir-rigward ta’ proċess ekwu. Ara b’mod partikolari l-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, sentenza Steel u Morris tal-15 ta’ Frar 2005 (Ġabra ta’ Sentenzi u Deċiżjonijiet 2005-II, § 72).

11 – Il-Karta, ipproklamata f’Nice fis-7 ta’ Diċembru 2000 (ĠU C 364, p. 1), ġiet emendata u mogħtija valur legali vinkolanti mal-adozzjoni tat-Trattat ta’ Lisbona (ĠU 2007, C 303, p. 1).

12 – ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 19, Vol. 6, p. 90.

13 – L-Artikolu 1 ta’ din il-liġi jippreċiża, min-naħa, li din hija intiża sabiex tiżgura l-aċċess għall-ġustizzja u għad-dritt u, min-naħa l-oħra, li l-għajnuna ġuridika tinkludi l-għajnuna legali, l-għajnuna għall-aċċess għad-dritt, kif ukoll l-għajnuna ta’ avukat matul detenzjoni mill-pulizija u fir-rigward tal-medjazzjoni kriminali u l-kompożizzjoni penali.

14 – Ċerti kategoriji ta’ persuni, previsti fl-Artikoli 4, 6, 9-1 u 9-2 tal-liġi, mhumiex suġġetti għal dik il-kundizzjoni ta’ riżorsi. B’mod partikolari dan huwa l-każ tal-minuri u tal-vittmi tad-delitti l-iktar serji.

15 – Għandu jiġi osservat li, bil-kontra tal-avukati u l-professjonijiet ekwivalenti, is-servizzi ta’ ċerti kategoriji oħra ta’ awżiljarji tal-ġustizzja ma jibbenefikawx minn rata mnaqqsa ta’ VAT skont id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 279 tal-Kodiċi Ġenerali tat-Taxxi.

16 – Ara l-paragrafi 2 et seq tal-Artikolu 27 tal-Liġi tal-10 ta’ Lulju 1991 u l-Artikoli 90 et seq tad-Digriet Nru 91-1266 tad-19 ta’ Diċembru 1991 li jimplementa din il-liġi. Il-kontribuzzjoni tal-Istat Franċiż għall-ħlas tal-avukati li jagħtu l-għajnuna tagħhom lill-benefiċjarju tal-għajnuna legali totali hija ddeterminata mill-prodott tal-ammont tal-unità ta’ valur (UV) previst mil-Liġi Finanzjarja u tal-koeffiċjenti multiplikaturi ffissati b’digriet.

17 – Huma kkonċernati l-qrati amministrattivi, ċivili, kriminali jew soċjali, tal-ewwel u tat-tieni istanza, kif ukoll il-Conseil d’État u l-Cour de cassation.

18 – Ir-rati jinqasmu bejn 85 %, 70 %, 55 %, 40 %, 25 % u 15 %.

19 – It-tieni paragrafu tal-Artikolu 35 tal-Liġi tal-10 ta’ Lulju 1991 jipprovdi li l-partijiet għandhom jiffisaw, billi “jieħdu inkunsiderazzjoni l-kumplessità tal-proċess, l-għaġla u l-ispejjeż imposti skont in-natura tal-kawża, l-ammont u l-kundizzjonijiet tal-ħlas ta’ dan is-suppliment ta’ onorarji, taħt kundizzjonijiet kumpatibbli mar-riżorsi u l-patrimonju tal-benefiċjarju”. Fir-raba’ paragrafu hemm miżjud li: “Meta l-għaqda professjonali li taħtha jaqa’ l-avukat tistabbilixxi metodu ta’ evalwazzjoni tal-onorarji billi jitqiesu l-kriterji ffissati iktar ’il fuq, l-ammont tas-suppliment jiġi kkalkulat abbażi ta’ dan il-metodu ta’ evalwazzjoni”.

20 – Ara s-sentenza tad-29 ta’ Ottubru, Il-Kummissjoni vs Il-Finlandja (C-246/08, li għadha ma ġietx ippubblikata fil-Ġabra, punti 5 et seq), u l-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali Ruiz-Jarabo Colomer (punti 8 et seq u l-punt 28) f’din il-kawża, li jirrigwardaw il-kunċett ta’ attività ekonomika fis-sens tas-Sitt Direttiva.

21 – Billi huwa magħruf li l-VAT ma tinħassx u hija inviżibbli għall-benefiċjarju tal-għajnuna legali totali, dan jikkostitwixxi appoġġ fiskali fid-deher, kif ikkummenta Roland du Luart, f’rapport magħmul lis-Senat Franċiż fid-9 ta’ Ottubru 2007 (Rapport d’information du Sénat n° 23 de la session ordinaire 2007-2008 [Rapport ta’ Informazzjoni tas-Senat Nru 23 tas-sessjoni ordinarja 2007-2008], aċċessibbli fuq il-websajt tas-Senat, p. 82).

22 – B. Terra u J. Kajus, A Guide to the European Directives, Introduction to European VAT, IBFD, Amsterdam/Hombæk, 2009, vol. 1, p. 298.

23 – Ara d-dokument bit-titolu “Taux de TVA appliqués dans les États membres de la Communauté européenne, Situation au 1er juillet 2009” [taxud.d.1(2009)307669 – FR] (Rata tal-VAT applikabbli fl-Istati Membri tal-Komunità Ewropea, Sitwazzjoni fl-1 ta’ Lulju 2009), aċċessibbli fuq il-websajt tal-Kummissjoni,, b’mod partikolari p. 19 et seq. Bħala twissija, il-Kummissjoni tindika li, fejn huwa “stabbilit abbażi tal-informazzjoni kkomunikata mill-Istati Membri, iżda fejn ċerta informazzjoni għadha ma ġietx ivverifikata minn uħud fosthom, dan id-dokument ta’ informazzjoni ma jagħtix lok għar-responsabbiltà tal-Kummissjoni, u lanqas ma jgawdi mill-approvazzjoni tad-dispożizzjonijiet legali tal-Istati Membri”.

24 – A. Rosas, “Value Added Tax and Distortion of Competition”, fi EU Competition Law in Context : Essays in Honour of Virpi Tiili, Edituri - H. Kanninen, N. Korjus u A. Rosas, Hart, Oxford & Portland, Oregon, 2009, p. 275 et seq, speċjalment p. 277 sa 282 u p. 289.

25 – Sentenza tas-7 ta’ Settembru 1999, Gregg (C-216/97, Ġabra p. I-4947, punt 19), dwar l-intepretazzjoni tas-Sitt Direttiva.

26 – Madankollu nosserva li l-eżenzjonijiet għandhom natura obbligatorja għall-Istati Membri, filwaqt li r-rati mnaqqsa għandhom natura fakoltattiva.

27 – Ara b’mod partikolari s-sentenzi tas-6 ta’ Novembru 2003, Dornier (C-45/01, Ġabra p. I-12911, punt 42), tas-26 ta’ Mejju 2005, Kingscrest Associates u Montecello (C-498/03, Ġabra p. I-4427, punt 29), u tat-3 ta’ April 2008, Zweckverband zur Trinkwasserversorgung und Abwasserbeseitigung Torgau-Westelbien (C-442/05, Ġabra p. I-1817, punt 30).

28 – Ara l-punti 23, 30 et seq tal-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali Sharpston fis-sentenza C-434/05 dwar is-Sitt Direttiva (sentenza tal-14 ta’ Ġunju 2007, Horizon College, Ġabra p. I-4793).

29 – Ara wkoll il-punt 47 tal-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali Mazák, fil-kawża C-442/05, iċċitati iktar ’il fuq, dwar id-dispożizzjonijiet tal-Anness H tas-Sitt Direttiva.

30 – Skont il-konklużjonijiet tiegħu fil-kawża C-434/05, iċċitata iktar ’il fuq, l-Avukat Ġenerali Sharpston josserva li l-listi stabbiliti fl-Annessi tas-Sitt Direttiva ma jissodisfawx loġika ddefinita sew u dan jagħti lok għal evalwazzjonijiet dwar l-intenzjoni tal-leġiżlatur Komunitarju.

31 – Qabbel: sentenza tat-8 ta’ Ġunju 2000, Epson Europe (C-375/98, Ġabra p. I-4243, punt 19 in fine).

32 – Sentenza tat-18 ta’ Jannar 2001, Il-Kummissjoni vs Spanja (C-83/99, Ġabra p. I-445, punti 19 u 20), li fiha l-Qorti tal-Ġustizzja qalet li d-dispożizzjoni dwar “it-trasport tal-persuni u tal-bagalji li jakkumpanjawhom” ma tapplikax għall-pedaġġ tal-infrastrutturi tat-toroq.

33 – B’mod partikolari s-sentenza tal-15 ta’ Ġunju 1989, Stichting Uitvoering Financiële Acties (348/87, Ġabra p. 1737, punt 13).

34 – Sentenza Kingscrest Associates u Montecello, iċċitata iktar ’il fuq (punti 29 sa 32), dwar l-interpretazzjoni tal-Artikolu 13A(1)(g) tas-Sitt Direttiva. Ara wkoll is-sentenza Gregg, iċċitata iktar ’il fuq (punt 17); sentenza tat-3 ta’ April 2003, Hoffmann (C-144/00, Ġabra p. I-2921, punt 24 et seq); sentenza C-45/01, iċċitata iktar ’il fuq (punt 48).

35 – Ibidem.

36 – Sentenza Horizon College, iċċitata iktar ’il fuq (punt 16): “din ir-regola ta’ interpretazzjoni stretta ma tfissirx li t-termini użati sabiex jiġu ddefiniti l-eżenzjonijiet stipulati fl-imsemmi Artikolu 13 għandhom jiġu interpretati b’mod li jipprivahom mill-effetti tagħhom”.

37– Sentenzi tad-19 ta’ Novembru 2009, Don Bosco Onroerend Goed (C-461/08, li għadha ma ġietx ippubblikata fil-Ġabra, punt 25), u tat-28 ta’ Jannar 2010, Eulitz (C-473/08, li għadha ma ġietx ippubblikata fil-Ġabra, punt 27).

38 – Ara b’mod partikolari l-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali Kokott fil-kawża C-505/07 (sentenza tal-1 ta’ Ottubru 2009, Compañía Española de Comercialización de Aceite, li għadha ma ġietx ippubblikata fil-Ġabra, punt 45).

39 – Sentenza Kingscrest Associates u Montecello, iċċitata iktar ’il fuq (punti 21 et seq), u l-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali Ruiz-Jarabo Colomer (punti 23 et seq).

40 – Qabbel l-ambigwità li kkonstata l-Avukat Ġenerali Mazák fil-konklużjonijiet tiegħu fil-kawża C-442/05 (iċċitata iktar ’il fuq, punt 38), fir-rigward tal-Annessi D u H tas-Sitt Direttiva.

41 – Ara b’mod partikolari l-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali Kokott fil-kawża C-505/07, iċċitata iktar ’il fuq, u l-ġurisprudenza ċċitata fin-nota ta’ qiegħ il-paġna 29, kif ukoll reċentement, is-sentenza tat-22 ta’ Ottubru 2009, Zurita García (C-261/08 u C-348/08, li għadha ma ġietx ippubblikata fil-Ġabra, punti 54 et seq, u s-sentenzi ċċitati), u s-sentenza Eulitz, iċċitata iktar ’il fuq, punt 22.

42 – Qabbel mal-ġurisprudenza fil-qasam ta’ eżenzjonijiet tal-VAT, b’mod partikolari s-sentenza Kingscrest Associates u Montecello, iċċitata iktar ’il fuq, u s-sentenzi ċċitati fil-punt 25 tas-sentenza Eulitz, iċċitata iktar ’il fuq.

43 – Ara s-sentenzi Il-Kummissjoni vs Spanja, iċċitata iktar ’il fuq (punti 18 et seq), u tat-23 ta’ Ottubru 2003, Il-Kummissjoni vs Il-Ġermanja (C-109/02, Ġabra p. I-12691, punt 23). Fl-ewwel waħda minn dawn il-kawżi, l-Avukat Ġenerali Alber jissuġġerixxi li tinżamm interpretazzjoni restrittiva u li għandha ssir referenza għal “dak li jiddomina” fil-kunċett ikkonċernat, li f’dan il-każ kien dak tat-trasport.

44 – Fir-rigward tal-varjazzjonijiet li jeżistu bejn il-verżjonijiet lingwistiċi differenti, speċjalment għal dan it-tieni kriterju, ara l-punti 49 et seq iktar ’il fuq.

45 – Sentenza Kingscrest Associates u Montecello, iċċitata iktar ’il fuq (punti 29 sa 32).

46 – Sentenza tal-10 ta’ Settembru 2002, Kügler (C-141/00, Ġabra p. I-6833, punt 44).

47 – Ibidem.

48 – Ara r-rapport ta’ informazzjoni tas-Senat ta’ Roland du Luart tad-9 ta’ Ottubru 2007, iċċitat iktar ’il fuq, p. 64 u 65: “Attwalment hemm konċentrazzjoni probabbilment eċċessiva billi 9.4 % tal-avukati (jiġifieri 4,492 avukat) għandhom 64 % tax-xogħol tal-GħL. […] [M]in-naħa tal-awtoritajiet pubbliċi jista’ jsorġi d-dubju dwar in-natura tal-kontribuzzjoni tal-GħL għall-vijabbiltà finanzjarja ta’ ċerti uffiċċji. Fil-fatt, mhuwiex rari li jinstema’ li wħud minnhom ‘jgħixu biss mill-GħL’.”

49 – F’rapport lis-Senat Franċiż tat-30 ta’ Ġunju 1999, Denis Badré jindika li rata mnaqqsa ta’ VAT tiġi applikata għas-servizzi mogħtija mill-avukati fil-kuntest tal-għajnuna legali minħabba n-natura ta’ “servizzi li għandhom natura soċjali qawwija”, skont il-kliem ta’ risposta uffiċjali mogħtija mill-Assemblée Nationale (Assemblea Nazzjonali), filwaqt li jittieħed inkunsiderazzjoni l-fatt li l-għoti tal-għajnuna legali huwa suġġett għal kundizzjonijiet li jqisu b’mod partikolari r-riżorsi tal-benefiċjarju (rapport ta’ informazzjoni Nru 74 tas-sessjoni ordinarja 1998-1999, aċċessibbli fuq is-sit Internet tas-Senat).

50 – F’dan is-sens Roland du Luart, membru tas-Senat Franċiż, ifakkar li l-għajnuna legali hija “l-wirt ta’ prattika li tirriżulta kemm mill-karità kif ukoll mid-dmir tas-solidarjetà lejn dawk li huma l-iktar żvantaġġati” (rapport iċċitat iktar ’il fuq, p. 64). Bħala paragun, l-awtorità Svediża responsabbli mill-għajnuna legali (Rättshjälpsmyndigheten) tiddefinixxi lil din tal-aħħar bħala leġiżlazzjoni ta’ protezzjoni soċjali biex tassisti lil dawk li ma jistgħux jirċievu għajnuna legali mod ieħor (http://www.rattshjalp.se/templates/DV_infoPage___3526.aspx).

51 – Ara b’mod partikolari s-sentenzi ċċitati iktar ’il fuq, Kügler (punti 54 et seq) u Kingscrest Associates u Montecello (punt 53 et seq).

52 – Il-ħtieġa li jiġi rrispettat il-prinċipju tan-newtralità fiskali ta’ spiss ġiet imfakkra mill-Qorti tal-Ġustizzja, b’mod partikolari fis-sentenza Zweckverband zur Trinkwasserversorgung und Abwasserbeseitigung Torgau Westelbien, iċċitata iktar ’il fuq (punt 42), fir-rigward tar-rati tal-VAT mnaqqsa.

53 – Ara l-punt 40 tal-konklużjonijiet iċċitati iktar ’il fuq tal-Avukat Ġenerali Mazák fil-kawża C-442/05.

54 – Sentenzi Gregg, iċċitata iktar ’il fuq (punti 17 u 18); Kingscrest Associates u Montecello, iċċitata iktar ’il fuq (punti 30, 35 u 43); u tad-9 ta’ Frar 2006, Stichting Kinderopvang Enschede (C-415/04, Ġabra p. I-1385, punt 23).

55 – Ara s-sentenza Gregg, ibidem, u l-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali Cosmas f’din il-kawża (punt 27), li jsemmi “operatur awtonomu”, separat mill-persuni li kkostitwewh.

56 – It-terminu “charitable” sar “as being devoted to social wellbeing”, li jidher li huwa iktar konformi mal-pożizzjoni li ħadet il-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Kingscrest Associates u Montecello, iċċitata iktar ’il fuq.

57 – B’mod partikolari s-sentenzi ċċitati iktar ’il fuq Kügler (punti 54 sa 56); Stichting Kinderopvang Enschede, (punt 23); u Kingscrest Associates u Montecello (punti 52 u 53).

58 – Minbarra t-tliet sentenzi msemmija iktar ’il fuq, ara s-sentenza tal-11 ta’ Ottubru 2001, Adam (C-267/99, Ġabra p. I-7467, punt 35 et seq), kif ukoll il-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali Sharpston ippreżentati fl-10 ta’ Settembru 2009 fil-kawża CopyGene li għadha pendenti (C-262/08, punt 73 et seq).

59 – Qabbel mas-sentenza tal-21 ta’ Marzu 2002, Kennemer Golf (C-174/00, Ġabra p. I-3293, punti 21 et seq) li tgħid li “d-deskrizzjoni ta’ organizzazzjoni bħala waħda ‘mingħajr skop ta’ profitt’ għanda ssir meta jittieħdu inkunsiderazzjoni l-attivitajiet kollha tagħha”. [traduzzjoni mhux uffiċjali]

60 – Barra minn hekk, kif osservat il-Kummissjoni, din kienet il-konstatazzjoni li saret b’mod ċar, sa mill-2007, minn Roland du Luart, membru tas-Senat Franċiż, fir-rigward tas-Sitt Direttiva: “[L]-Istati Membri tal-Komunità Ewropea jistgħu jagħżlu li japplikaw waħda jew żewġ rati mnaqqsa, ogħla minn jew li tammonta għal 5 %, għal lista ristretta ta’ oġġetti u servizzi. Issa, is-servizzi tal-avukati ma jinsabux f’din il-lista […] [I]r-riforma li issa hija neċessarja u urġenti tas-sistema tal-GħL għandha tkun ukoll l-okkażjoni biex ir-Repubblika Franċiża tikkonforma ruħha mar-regoli imposti fuq l-Istati Membri kollha tal-Komunità Ewropea” (Rapport d’information du Sénat [Rapport ta’ Informazzjoni tas-Senat] tad-9 ta’ Ottubru 2007, iċċitat, p. 83).